Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

o 'g 'it
alginatlar va mannit olishda foydalaniladi. Laminariya 
turkum iga 
mansub turlardan har yili xo‘l massa hisobida 2 mln 
tonna 
yigishtirib olinadi. Alginatlar kolloid xususiyatli ekanligidan 
o ziq -o v q a t 
farmatsevtika sanoatida foydalaniladi. Alginat natriyni 
kukuni 
kofe, choy, kuritilgan sut kabilarni tez erishi uchun, 
alginatlarni 
suvli eritmalari g o ‘sht va baliq maxsulotlarini tuzlash 
uchun 
q o ‘shiladi. Tekstil vaselyulloza qog‘oz sanoatida alginatlar 
b o ‘y o q la m i 
qo ‘yiqlashtirish uchun qo‘shiladi. Matolarga alginat 
kislotalarining tuzlari shimdirilsa ular namlanmaydigan, kislatalarga 
ch id am li, 
mustahkamligi ortadi. Farmatsevtikada
S p h a c e la r ia . 
1 - um um iy k o ‘rinishi; 2-shoxchasining pastki;
3- yuqori qismi.
tabletkalarning usti qoplanadi. Tibbiyotda kaitsiy alginat qon 
oqishini to ‘xtatuvchi, so‘ruvchi, radionukletidlami (shu jum ladan 
strontsiyni) chiqarib tashlaydi. Alginatlarni asosan 
Macrocystis,
Nerocytis, Ascaphyllum
turkumiga mansub turlardan olinadi.
261

---

Yigirm anchi asm ing oxiriga kelib dunyo b o ‘yicha 21500 f shu 
jum ladan yevropada 1280t, Shim oliy Amerikada-6700, Karca va 
Y aponyada-1900, Lotin A m e rk a d a - 100 tonna, Rossiyada 1990 yili 
jam i 32 t oziq alginat natriy olingan. M annit kandni o ‘rnini 
bosuvchi 
hisoblanadi. 
q o ‘n g ‘ir 
suvo‘tlarining 
hujayralai’dagi 
y o ‘dning miqdori 0,03 -0,3 % gacha yetadi, uning dengiz suvidagisi
0,000005 % yani 1 litr suvda 0,05 mg boTadi. AKShda 
M acro-
cystis
puriferani ko'paytirish uni qayta ishlab metan olinadi. 400 
km2 m aydondagi bu suvo‘tidan 620 m ln m 3 metan olish m um kinligi 
hisoblangan.
Q o ‘n g ‘ir suvo‘tlarini atm osferaga organik brom idlar (bromo- 
form, dibrom om etan) ajratishi ularning bir yillik mikdori 104 t, 
sanoat hosil qiladiganiga teng. Arktika atm asferasida azon qavati- 
ning yem irilishida organik brom idlam ing aloqasi bor degan farazlar 
bor.
Q o‘n g ‘ir suvo‘t!ar filogeniyasiga k o ‘ra monofilitik guruh deb 
hisoblanadi. Ularni oxrofitlarga mansubligi xaqida olim lar yaxshi 
fikrdalar. U l’tra tuzulishli, biokim yoviy xususiyatlari nukleotid- 
lardagi bardavom lik q o ‘n g ‘ir suvo‘tlam i tribofitsalarga (sariqyashil 
suvo'tlar) yaqinlashtiradi. Bu sinf 265 turkum va 1500-2000 ga 
yaqin turlardan iborat. Biz yakka va boshqalar kabul qilgan S.G.A 
Draism a etal(2003) va Y .C.G a etal (2004) taklifi amalga oshgan 
fikofitalar uchun 14 tartibdan iborat klasifikattsiyani qabul kildik. 
Ulardan biz m uhim deb hisoblagan k o ‘plab m um toz adabiyotlarda 
keltirilgan turkum lam i bayon kilamiz.