sharob mahsulotlari (nordon, quvvatlangan, desert va shampan sharoblari)

BIALOGIYA FAKULTETI BIALOGIYA YO’NALISHI 402-GURUH TALABASI Abduvaliyeva Shaxlo
Mikroorganizmlar asosida spirt ishlab chiqarish
Alkogolli va alkogolsiz bijg‘ish mahsulotlariga quyidagilar kiradi.
Qandlar: saxaroza, glyukoza, fruktoza, glyukoza - fruktoza qiyomi.
Bijg‘ish mahsulotlarga:
1) sharob mahsulotlari (nordon, quvvatlangan, desert va shampan sharoblari)
2) pivo mahsulotlari.
3) konyak, viski, rom mahsulotlari.
4) likyor arok mahsulotlari.
5) organik kislotalar (limon, sirka, sut kislotalari) va boshqalar.
Bu mahsulotlarni ishlab chiqarishda asosan uzum, qand lavlagi, shakar kamish, donli mahsulotlar (bug‘doy, arpa, suli, makkajuxori, tariq), kartoshka, melassa va uglevodli boshqa xom ashyolar qullaniladi.
Bijg‘ish deganda organik moddalarni mikroorganizm fermentlari yordamida modda almashinuv jarayoniga aytiladi. Bijg‘ishni 2 ta turi mavjud: aerob va anaerob bijg‘ish.

• Anaerob bijg‘ish deganda organik birikmalarni (qandlarni) oddiy moddalarga kislorodsiz muxitda parchalanish jarayoniga aytiladi. Anaerob bijg‘ishga spirtli, atseton-butil va sut kislotali bijg‘ish kiradi.
• Aerob bijg‘ish bu qandli moddalarni shunday parchalanish turiki, bunda jarayon kislorod ishtirokida yuz beradi. Aerobli bijg‘ishga sirka kislotali va limon kislotali bijg‘ish kiradi.

SHarob mahsulotlari ishlab chiqarishni tarixi.
Arxeologik maъlumotlarga ko‘ra uzumni vatani bo‘lib, Kavkazni janubiy rayonlari va O‘rta Osiyo, shu bilan birga SHarq mamlakatlari (Eron, Afg‘oniston, Xitoyni sharqiy qismi) xisoblanadi.
Bundan 5-7 ming ilgari uzum Kavkazda, O‘rta Osiyoda, Suriyada va Misrda etishtirilgan.
3 ming yil ilgari uzumchilik Gretsiyada rivoj topgan. O‘rta Er dengizi bo‘ylab, Italiyaga va keyinroq Fransiyaga tarqalgan. Keyinchalik XV-XIX asrlarda uzumchilik butun dunyoga tarqalgan.
O‘zbekistonda vinochilik VII asrlargacha taqiqlanmagan, lekin Arablar istilo qilgandan so‘ng taъqiklangan. Bu davrlarda asosan uzumchilik rivojlangan. Arabistondan, Xindistondan, Erondan xurraki uzum navlari keltirilgan. Vinochilik asosan XIX asrda, ruslar istilo qilgandan so‘ng YAna rivojlangan.
Spirt ishlab chiqarish tarixi.
SHarob ishlab chiqarish ancha oldin paydo bo‘lishiga karamasdan, etil spirti ishlab chiqarish ancha keyin paydo bo‘lgan.
Qadimiy manbalarga ko‘ra sharobni xaydash korxonasi 1174 yilda qo‘rilgan (Vityassda). Italiyada birinchi spirt mahsulot sifatida XIII asrda chiqarilgan. Ikki yuz yillik ichida boshqa davlatlarga xam tarqalgan. 1813 yillarda spirtlarni rektifikatsiyalashni takomillashgan usullari yaratila boshlangan.
Spirtli ichimliklarni ishlab chiqarish jarayoni
Etil spirti ishlab chiqarish majburiy texnologik operatsiyalardan iborat bo'lib, ularni shartli ravishda uch bosqichga birlashtirish mumkin: dastlabki (yuvish, xom ashyoni tozalash, solod ekstrakti va mikroorganizmlar kulturasini tayyorlash); asosiy (xom massani ochish, saxarifikatsiya qilish - kraxmalni shakarga aylantirish, fermentatsiyalash, mashni distillash va xom alkogol yig'ish); Oxirgi - tuzatuvchi tozalash. Dondan alkogol ishlab chiqarishda xomashyo tarkibida kraxmal miqdori yuqori va namligi 17%dan kam bo'lishi kerak. Texnologiyaning tayyorgarlik bosqichi xom ashyoni mexanik, organik va axlat aralashmalaridan oldindan tozalashdan iborat. Buning uchun turli xil texnologik uskunalar ishlatiladi: havo elaklari, magnit ajratgichlar, triyerlar.
Yangi texnologiyalarda qo'llash
So'nggi yillarda etanoldan yoqilg'i sifatida foydalanish haqida tez -tez gaplashilmoqda. Bu yondashuvning muxoliflari va tarafdorlari bor, ayniqsa AQShda. Gap shundaki, amerikalik fermerlar an'anaviy ravishda ko'p makkajo'xori etishtirishadi, ular nazariy jihatdan etil spirti olish uchun ajoyib xom ashyo bo'lib xizmat qilishi mumkin. Bunday yoqilg'ining narxi, albatta, benzin narxidan past bo'ladi. Bu variant ko'plab mamlakatlarning neft etkazib berish va energiya narxiga bog'liqligi masalasini olib tashlaydi, chunki spirtli ichimliklar ishlab chiqarish har qanday joyda bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, ekologik nuqtai nazardan xavfsizroqdir. Shu bilan birga, etanoldan bu darajada foydalanishni sezish mumkin, lekin juda kichik miqyosda. Bu ruhiy lampalar - maxsus kimyoviy isitgichlar, uy mini -kaminlari va boshqa ko'plab asboblar.
spirtli ichimliklarni nostandart miqdorda iste'mol qilish giyohvandlik, so'ngra inson organizmiga toksik ta'sir ko'rsatadi. Spirtli ichimliklar markaziy asab tizimiga, jigarga zararli ta'sir ko'rsatadi va tananing hujayrali tuzilishining o'zgarishiga olib keladi. 1 kg tana vazniga 7-8 g bo'lgan yuqori dozadagi spirtli ichimliklar odamlar uchun halokatli bo'lishi mumkin. Organizmning individual xususiyatlarini inobatga olgan holda, kuniga 10-20 g sof alkogol dozasi nisbatan xavfsiz bo'lishi mumkin.

Etiboringiz uchun raxmat