♦шарқ нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси

З ариф ага
К ў з о л д и м д а ў ш а де н ги з ва у ш а қ и р е о қ ...
Ў ш а су в л а р гоҳ қ а й н а р , гоҳ ш и ви р л а р .
Ў ш а қ у ш л а р т ў л қ и н л а р н и қ у ч а р о қ  
П а р в о з қ и л а р , у ф қл а р г а и н т и л а р .
Ё д и н г д а м и , ў т и р а р д и к б а л к о н д а  
З а р соч ёйиб қ у ё ш сув га ш ў н е и р к а н .
Н а қ ў ш а н д а й ш о м л а р з а р р и н а л в о н га  
Б у р к а н г а н д а й и л к ю л д у зл а р т о за , ш а н ...
0 , ўт и б д и қ а н ч а за м о н , к ў з ю м са м ,
С о чл а р и м га о р а ла б д и қ а н ч а о қ.
Л е к и н м е н и н г ю р а г и м д а ҳ о з и р ҳа м  
С енинг севгинг у ч о г д а н -д а т ўларок,...
202

---

О йбе гим м е н и н г
М енга келган мактубда бу шеърга сарлавҳа хам, ракам 
ҳам қўйилмаган. Улар шеърнинг коралама нусхасида бор 
экан.
Биз Ойбек билан 1930 йили Сочида истироҳатда бўлга- 
нимизда, хар оқшом денгиз сохилига бориб, «Ривьера» бал- 
конида у зо к ўтирар эдик. Денгиз соҳилларига тушаётган 
окшом гўзаллигини, ғурур латофатини кузатиб тўймасдик. 
Энди и кки н чи иеърни ўқинг:
II
Қ и з и м г а
Д е н г и з га й ул б у р а м е н,
Қиреок, б ў й л а б ю р а м е н ,
С енга х и л -х и л т ош т ериб,
М у д о м хаёл су рам ен.
У л у е б е к н и н г а ч а с и ,
Н а в о и й н и н г онаси
Тош ў й н а ш г а н , с о п о л а к —
Қ а д и м г и н и н г м ероси...
К и з и м бор
— кў н г л и м д а ёз,
К у й л а й д и қ ў л и м д а соз,
Д е н г и з н и , қ у ё ш н и ҳа м  
У н г а б а г и ш л а са м о з!
М ен бу шеърнинг аслини Гулрангга топширганман. «Бу 
сенга отангдан бебаҳо хотира. У зинг сакла», деганман унга. 
М ана, нихоят, сўнгги шеър:
I II
С у ю н б е к к а
Ой де н ги зга ш ўн е и д и ,
Б и р п а с д а н с ў н г б а л қи д и —
О л т и н қайик, эн ди у ;
Я л т -я л т ё нди ўйнок, сув.
203

---

З а р и ф а С а и д н о с и р о в а
К а й и қ н и
m y m u L u
у ч у н  
С увга от илди С ую н.
Т у л қ и н л а р д а ч и р п и н д и ,
Қ а й и қ н и m ym d u , м и н д и .
Т о н г ш о й и си ярмарок, —
Б о ш д а ҳ и л п и р а р байрок,.
Ўрок,-болгаси о л т ин ,
К а м а л а к к а б и ё р қи н .
М а н а , қ а й и қ н и С ую н 
Ҳ а й д а д и . Д е н г и з , б ў й с у н !
« К у р а ш ва за ф а р т ом он 
К е т ди м !» деди С у ю н ж о н .
С увла р қ а й н а б к ў п и р д и ,
Г у в и л л а д и , б ў к и р д и ;
Т ў л қ и н л а р ке с и б дадил 
Ка й и к, ю г ур д и енгил...
Бу шеърнинг хам аслини Суюнбекка берган эдим. Дада- 
сидан энг кимматли хотира эди у.
Бу шеърлар 1950 йилнинг 26— 29 ноябрь кунларида 
Сочида ёзилган. М ен шу шеърлар остидаги санага кара б 
О йбекнинг Кора денгиз бўйларида истироҳатда бўлган вак- 
тини куз олдимга келтираман.
О Й Б Е К К А Қ А Р Ш И Ҳ У Ж У М
Ойбек 30-йиллардан бошлаб Алишер Навоий ҳаёти ва 
ижоди тўғрисида материаллар йиға бошлаган эди. Ана шу 
материаллар асосида у 1942 йили совук уйда хира керосин 
лампа шуъласида, баъзан оч, баъзан т ў к холда ўтириб, 
«Навоий» романини тугатган ва бу роман унга катта шон- 
шухрат келтирган эди.
Ойбек ўзининг бу романида Навоий сиймоси оркали 
ўзбек халқининг X V асрдаги тарихига ўзбек ёзувчилари 
орасида биринчи бўлиб назар ташлади. Халким изнинг шу 
даврда эришган маданияти, мактаб ва мадрасалар хаёти,