Shahrisabz filiali

Mustaqil ta’lim

1-jadval

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
I-semestr
1	Milliy istiqlol g‘oyasini shakllantirishda oila va maktabgacha ta’lim hamkorligi.	4
2	Maktabgacha yoshdagi bolalarni muhit ta’sirida tarbiyalash.	4
3	Bolalarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda MTTning o‘rni.	4
4	Milliy xalq o‘yinlari asosida bolalarga odob-axloqni o‘rgatish.	4
5	Qurish o‘yinlari asosida mehnatsevarlik tarbiyasi.	4
6	Mashg‘ulotlarni tashkil etishning pedagogik texnologiyalari.	4
7	Estetik tarbiya.	2
8	MTMda jismoniy tarbiyani tashkil etishda milliy qadriyatlardan foydalanish.	2
9	Bolalar ruhiyatini o‘rganishning pedagogik asoslari.	4
10	Xalq og‘zaki ijodiyotida o‘rtoqlik do‘stlik tarbiyasi.	2
11	O‘yin vositasida fidoyilik tarbiyasi.	2
12	Kollej o‘quvchilarida xalq o‘yinlari orqali jismoniy barkamollikni tarbiyalash.	2
13	Barkamol avlodni milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasi ruhida tarbiyalash.	4
14	Maktabgacha ta`lim yoshidagi bolalarga aqliy tarbiya berish usul va yo‘llari.	4
15	Maktabgacha ta’lim yoshdagi bolalarni shaxsini barkamol qilib tarbiyalashda milliy usul odatlaridan foydalanish.	4
16	Bolalarni kattalar namunasida tarbiyalash.	4
17	Tarbiyachi va uning jamiyatda tutgan o‘rni.	4
18	Abu Ali Ibn Sino ijodida oila tarbiyasi.	4
19	Abdulla Avloniyning «Turkiy Guliston yohud axloq» asarining komil inson tarbiyasidagi o‘rni.	4
	Jami	66
II-semestr
20	Bola hayotida kun tartibi va uning ahamiyati.	4
21	Sayr orqali bolalarda sadoqat xissini tarbiyalash.	2
22	Bolalarni maktabgacha tayyorlashda aqliy tarbiyaning ahamiyati.	4
23	Tarbiyaning tarixiy va milliy asoslari, tarbiyada urf odatni tutgan o‘rni.	4
24	Xalq ta‘limi tizimida MTTning tutgan o‘rni va uning istiqbollari.	4
25	Ilk yoshdagi bolalarni tarbiyalashning o‘ziga xosligi.	4
26	Bir yoshgacha bo`lgan bolalarni rivojlanishi va unga qo‘yilgan pedagogik talablar.	4
27	Ikki yoshli bolalarga ertaklar orqali axloqiy tarbiya berish.	4
28	Uch yoshli bolalarda xarakatli va so‘z o‘yinlarini tashkil etish.	4
29	Maktabgacha tarbiya muassasalarining rahbarlari va uning faoliyati.	2
30	O‘zbekistonda ijtimoiy maktabgacha ta’limning vujudga kelishi va taraqqiyot bosqichlari.	4
31	Maktabgacha ta’limni moliyaviy tahminlashda mudiraning roli.	2
32	Xalq ta’limi bo‘limi nazoratchisi tomonidan metodik ishlarga rahbarlik.	4
33	Bolalar muassasasining yillik ish rejasining mohiyati, maqsad va vazifalari.	4
34	Katta tarbiyachining ta’lim tarbiyaviy ishlarga rahbarligi.	4
35	Maktabgacha ta’lim muassasalarida monitoring tizimini tashkil etish.	4
36	Mudira tomonidan ilg‘or ish tajribalarni o‘rganishni tashkil etish.	4
37	Davlatga qarashli bo‘lmagan maktabgacha ta’lim muassasalarida mudiraning ish faoliyati.	4
	Jami:	66
	Umumiy jami:	132

Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlanadi va uni taqdimoti tashkil qilinadi. Talabalar tomonidan mustaqil ishlar tayyorlanayotganda ular e’tiborini ilg’or xorij tajribasi bilan mamlakatimiz iqtisodiyotida qo’lga kiritilayotgan yutuqlarning asoslarini bog’lash, tahlil etish, o’z fikrlarini hayotiy misollar bilan yoritishga yo’naltiriladi.

GLOSSARIY

Ўзбек тилида	Рус тилида	Инглиз тилида	Изоҳ
Архив хужжатлари	Архивные материалы	Archieve documents	Фуқаролар, жамият ва давлат учун маълум аҳамият касб этгани боис сақланиши лозим бўлган матнли, қўлёзма ва машинада ўқиладиган ҳужжатлар, овозли ёзувлар.
Болалар китоби	Детская литература	Children’s literature	Шахс ва таълимни ривожлантириш, билимларни тарқатишнинг энг муҳим воситалардан бири бўлган нашр тури. Болалар китолари фақатгина ўқиш ва билим олиш манбаи бўлибгина қолмай, балки боланинг эстетик ва психологик тарбиясида муҳим ўрин тутувчи манбадир.
Бошқариш фаолияти	Управлен-ческая деятельно-сть	Management activity	Рахбарнинг педагогик, норматив ва психологик асосларда бошқариш қарорларини тайёрлаш, қабул қилиш ва амалга оширишга қаратилган мақсадга мувофиқ хатти- харакатлари мажмуи.
Бюрократия (буйруқбоз-лик)	Бюрократия	Burucraty	(том маънода- канцелярия ҳукмронлиги; франсузча буреау-бюро, канцелярия ва юнонча-кратос-куч, ҳокимият, ҳукмронлик) Табақаланган бошқарув тизими бўлиб, унинг учун ҳар бир даражада ваколатлар чегарасининг аниқ белгиланганлиги, қарорларнинг мавжуд қонунлар ва қоидаларга биноан қабул қилиниши хосдир.
Генофонд	Генофонд	Genefond	Генлар заҳираси; турли генларнинг тарқалиши, уларнинг нисбий миқдор ва таркибий сифати; муайян организмларнинг тарқалганлиги. Ирсий белгиларни ўрганиш ва аниқлаш инсон генетикаси, жониворлар ҳамда ўсимликлар генетикаси учун ҳам муҳим аҳамиятга эга. Хозирги вақтда генофондни сақлаш муаммоси дунёнинг кўпгина мамлакатлари учун долзарб муаммога айланган.
Гигиена	Гигиена	Hygiene	Яшаш тарзи ва меҳнат шароитининг инсон соғлиғига таъсирини ўрганадиган, касалликларни профилактика қилиш, соғлиқни сақлаш ва ҳаётни узайтириш чора-тадбирларини ишлаб чиқадиган қадимий тиббиёт соҳаларидан бири.
Дидактик ўйинчоқлар	Дидактичес-кие игрушки	Didactic toys	Болаларнинг ақлий ва сенсор ривожланиши ва таълим олишида хизмат қиладиган ўйинчоқлар тури. Бундай ўйинчоқларга мозаикалар, стол устида ўйналадиган ва босма ўйинлар, халқ ўйинчоқлари (матрёшкалар, пирамидалар, рангли шарлар, хуштаклар, чиллаклар) киради.
Ёш гуруҳи	Младшая группа	Primary group	Ёш белгисига кўра бирлаштириладиган кишиларнинг бирон бир шартли катта гуруҳи. Ёшни даврлаштиришга мувофиқ МТМда болаларнинг ёшига кўра анаънавий ажратиладиган гуруҳлар: ясли ёшдаги болалар гуруҳи, биринчи кичик ёшдаги болалар гуруҳи, иккинчи кичик ёшдаги болалар гуруҳи, катта болалар гуруҳи ва мактабга тайёрлов гуруҳи.
Инклюзив таълим	Инклюзив-ное образование	Inclusive education	Болаларни бир биридан ажратувчи тўсиқларни бартараф этишга, уларнинг ёши, жинси, диний ва ижтимоий келиб чиқиши, жисмоний ва ақлий ривожланишдан орқада қолиши ва иқтисодий таъминланганлик даражасидан қатъий назар, умумтаълим жараёнига тўлиқ уйғунлаштиришга қаратилган давлат сиёсати.
Истеъдод	Талант	Talent	Қобилиятлар, иқтидорларнинг юқори даражада ривожланганлиги бўлиб, ижодий фаолият турларида намоён бўлади.
Касбий фаолият	Профессио-нальная деятельно-сть	Prafessional activity	Бирон нарсанинг бажарилишининг мураккаб ва меъёрий жиҳатдан белгиланган усули. Меҳнат субъекти фаолиятининг сифат жиҳатдан белгиланадиган шакли. Инсон бажараётган фаолиятнинг мураккаблигини тавсифлайдиган мезон.
Мактабгача болалик	Детский дошколь-ный период	Preschool period	Боланинг туғилганидан то мактабга боргунча бўлган ривожланиш даври; бола организмининг жадал вояга етиши ва руҳиятининг шаклланиши билан белгиланади.
Мактабгача ёш	Дошколь-ный возраст	Preschool age	Боланинг руҳий ривожланиш босқичи. Бола ривожланишининг ҳозирги замон миллий даврлаштирилиши бўйича 3 ёшдан 7 ёшгача бўлган даври.
Мактабгача ёшдаги бола компетентлиги	Компетен-ция ребенка дошкольно-го возраста	Competency of prescholl age child	Мактабгача ёшдаги бола шахсининг асосий характеристикаси. Коммуникатив, ижтимоий, интеллектуал компетентликни ҳамда жисмоний ривожланиш борасидаги компетентликни ўз ичига олади. Коммуникатив компетентлик боланинг ўз истаклари, ниятларини нутқий ва нутқий бўлмаган (имо-ишора, мимик ва пантомимик) воситалар ёрдамида эркин ифода этишида намоён бўлади.
Мактабгача таълим муассаса-лари	Дошколь- ные образовате-льные учреждения	Prescholl educational establishments	Турли йўналишдаги мактабгача таълим дастурларини амалга оширадиган таълим муассасаси. Уларда 3 ёшдан 7 ёшгача бўлган болаларнинг тарбияси, таълими, парвариши ва соғломлаштирилиши таъминланади. Йўналишига кўра мактабгача таълим муассасаси қуйидаги турларга бўлинади: умумий типдаги МТМ, тарбияланувчиларнинг жисмоний ва руҳий ривожланишида нуқсонлари мавжуд болалар учун мўлжалланган махсус МТМлар ва сурункали касалликлар билан оғриган болалар учун санатория типдаги МТМлар.
Мактабгача таълим муассаса-ларнинг вазифалари	Задачи дошколь-ного образовате-льного учреждения	Tasks of prescholl educational establishment	ушбу муассасаларнинг вазифалари: болалар ҳаётининг муҳофазасини, уларнинг интеллектуал, жисмоний ва шахс сифатидаги ривожланишини таъминлаш учун унинг оиласи билан алоқа ўрнатиш.
Мактабгача таълим муассасаси-нинг моддий-техника базаси	Материаль-но-техническая база дошколь-ного образовате-льного учреждения	Material and technical base of prescholl educational establishment	Муассаса балансида турган асосий воситалар мажмуи (бино, ховли, қўшимча қурилмалар, коммуникatsiя, юмшоқ ва қаттиқ жиҳозлар).
Мактабгача таълим муассасаси-нинг ривожла-ниш концепция-си	Концепция развития образовате-льного учреждения	Conception of educational establishmebt	Мактабгача таълим муассасасининг келгусидаги ривожини белгилаб берадиган бош ғоя; инновatsiон жараёнлар натижасида унинг янгиланишига қаратилган чора тадбирлар мажмуини амалга оширишнинг етакчи тамойили.
Миллий анаъналар	Нatsiональ-ные традиции	National traditions	Миллат ҳаётининг турли соҳаларида намоён бўладиган тушунчалар, белгилар, хусусиятлар, қадриятлар, фаолият турлари, одатлар ва хислатларнинг авлоддан авлодга ўтиши ҳамда мерос бўлиб қолишини ифодаловчи тушунча.
Нодавлат нотижорат ташкилот	Негосударс-твенная некоммер-ческая организatsiя	Nongovermental noncommercial	Жисмоний ва юридик шахслар томонидан ихтиёрийлик асосида ташкил этилган, даромад олишни ўз фаолиятининг асосий мақсади қилиб олмаган ҳамда олинган даромадларни ўз қатнашчилари ўртасида тақсимлайдиган ўзини ўзи бошқариш ташкилоти.
Оилавий муҳит	Семейная обстановка	Family environment	Оилавий муносабатлар, тарбиявий жараёнлар кечадиган ижтимоий- маънавий, ахлоқий муҳитни ифодаловчи тушунча. Ҳар қайси миллатнинг ўзига хос маънавияти, дунё қараши, тасаввур ва эътиқодини шакллантириш ҳамда юксалтиришда оиланинг ўрни ва таъсири беқиёсдир. Инсон қалби ва онгидаги энг соф, покиза туйғулар, илк ҳаётий тушунча ва тасаввурлар, энг аввало оила бағрида шаклланади.
Олий таълим	Высшее образование	Higher education	Турли олий даргоҳларда олий малакали мутахасислар тайёрлаш олий ўқув юртлари томонидан халқ хўжалиги, фан ва маданиятнинг турли соҳалари бўйича олий малакали мутахасис бўлишни истаган, ўрта махсус ёки касб хунар таълимини олган ҳамда тегишли талабларни бажарган кишиларга илмий назарий билим бериш хамда муайян кўникмаларни шакллантириш йўли билан амалга оширилади.
Тарбияла-нувчилар	Воспитан-ники	Pupil	Мактабгача тарбия муассасаларига борадиган болалар; меҳрибонлик уйлари, ихтисослаштирилган мактаб интернатларда тарбияланувчи болалар ва ўсмирлар мактабдан ташқари муассасаларда шуғулланадиган болалар.
Тарбиячи	Воспитатель	Educater teacher	Тарбияни амалга оширадиган , ўзга киши шахсининг ҳаёт тарзи ва ривожланиши учун масъулиятни ўз зиммасига олган шахс.
Таълим муассасаси-ни бошқариш	Руководство образовате-льным учреждени-ем	Managing educational environment	Фаолият субектларининг алоҳида фаолияти бўлиб, у режалаштириш , ташкиллаштириш, бошқариш ва назорат қилиш воситасида болалар, педагоглар, ота-оналар, хизмат кўрсатувчи ходимларнинг хамкорликдаги фаолиятининг таълимни такомиллаштириш ва таълим муссасасини ривожлантириш мақсадларига йўналганлигини таъминлайди.
Таълим сифати	Качество образования	Quality education	Таълим жараёни ва унинг натижаларини тавсифлайдиган категория, таълим жараёни қандай бўлиши керак, қандай мақсадларга хизмат қилиши кераклиги тўғрисида жамиятда тарқалган тасаввурларга қанчалик мослигини белгилайди. Таълим сифати таълим олувчиларнинг билимлари, малака ва кўникмалари, атроф-оламга ва бир бирларига нисбатан қадрий- эмоционал муносабатлар нормалари билан ўлчанадиган кўрсаткичлар тизимида ифодаланади.
Фармон	Указ	Degree	Бирқатор мамлакатларда давлат бошлиғининг норматив акти. Ўзбекистонда Президент фармони.

ADABIYOTLAR RO‘YXATI

109. 
     “2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni.
     
110. 
     “Maktabgacha ta'lim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30- sentyabrdagi PF-5198-sonli Farmoni.
     
111. 
     “2017-2021-yillarda maktabgacha ta'lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016- yil 29-dekabrdagi PQ-2707-sonli Qarori.
     
112. 
     “Maktabgacha ta'lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 9- sentyabrdagi PQ-3261-sonli Qarori.
     
113. 
     “Nodavlat ta'lim xizmatlari ko‘rsatish faoliyatini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 15- sentyabrdagi PQ-3276-sonli Qarori.
     
114. 
     “O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta'lim vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 30- sentyabrdagi PQ-3305-sonli Qarori.
     
115. 
     Mirziyoyev Sh.M. “Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz” mavzusidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutqi. – T.: “O‘zbekiston”, 2016. – 56 b.
     
116. 
     Mirziyoyev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta'minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligi garovi” mavzusidagi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma'ruzasi. – T.: “O‘zbekiston”, 2017. – 48 b.
     
117. 
     Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. –T.: “O‘zbekiston”. – 2017.– 102b.
     
118. 
     Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga quramiz. – T.: “O‘zbekiston”, 2017. – 488 b.
     

II. Maxsus adabiyotlar.

1. 
   Rahimov Sh. Asosiy vazifa – bolalarni ta'limga qamrab olish.// “Maktabgacha ta'lim” jurnali, 3-son, 2017. 2-3 bet.
   
2. 
   Quronov M. Bolam baxtli bo‘lsin, desangiz...: ota-onalar uchun. – T.: Manaviyat, 2013. – 320 b.
   

III. Elektron ta'lim resurslari

1. 
   http://www.edu.uz – O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi sayti.
   
2. 
   http:www.uzedu.uz – O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi sayti.
   
3. 
   http://www.president.uz – O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti portali.
   
4. 
   http://www.gov.uz – O‘zbekiston Respublikasi xukumati portali.
   
5. 
   http://www.xs.uz – “Xalq so‘zi” gazetasi sayti.
   
6. 
   http://www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi Qonun xujjatlari ma'lumotlar milliy bazasi sayti.
   
7. 
   http://www.kun.uz – O‘zbekiston va jahon yangiliklari, eng so‘nggi xabarlar sayti.
   

1 Бабанский Ю.К., Сластенин В.А., Сорокин Н.А., Мальковская Т.Н., Белозерцев Е.П., Поляков В.А., Гришин Д.М. Педагогика / Под. ред. Ю.К. Бабанского. – М.: Просвещение, 1991. – С.10.

2 Сластенин В.А., Исаев И.Ф., Шиянов Е.Н. Общая педагогика. / Под. ред. В.А. Сластенина: В 2 ч. – М.: ВЛАДОС, 2003. – Ч.1. – С.91.

3 Подласый И.П. Педагогика. – М.: Высшее образование, 2008. – Б.60-61.

4 И.А.Каримов. Юксак маънавият – енгилмас куч. –Т.: Маънавият, 2008.

5 Авлоний Абдулла. “Туркий гулистон ёхуд ахлоқ”. – Тошкент, Ўқитувчи, 1992й.

6 Болажон таянч дастури. – Т., 2010. – Б.5.

7 Болажон таянч дастури. – Т., 2010. – Б.5.

8 А.С.Макаренко «Художественная литература о воспитании детей» // Пед. соч. М., 1986 Т. 7,30 бет

9 «Педагогика» фанидан изоҳли луғат. –Т., 2010. 534-535 бетлар.

10 Фалсафа: қомусий луғат (Тузувчи ва масъул муҳаррир Қ.Назаров). – Т.: Шарқ, 2004. – Б.166.

11 Педагогика. Большая современная энциклопедия. – Минск: Современное слово, 2005. – С.58.

i