Shaharsozuk tarixi

2.5. 
Toshkent 
zil/ilasidan kcyingi turar-joy
arxitekturasi
0 £zbekiston poytaxtida turar-joy qurilishi 1966-yil 26-aprelda sodir 
bo‘lgan zilziladan keyin ayniqsa keng quloch yoydi.
Zilzila natijasida 2,5 mln. kv.m turar-joy vayron b o ‘lib, qayta 
tiklab bo£lmas holga kelgandi. Barcha qo£shni respublikalar yordamida 
va o £z kuchlari bilan uch yil ichida (1966—1968) umurniy maydoni 
2,7 mln kv.m bo'lgan turar-joy qurilgan edi, bu zilzila keltirgan zarardan 
oshib ketgan edi. Qudratli industrial qurilish bazasi yaratish va rivoj­
lantirish, loyihalashtirishni qo£llash hamda taraqqiy ettirish bilan qurilish 
sur’ati misli ko£rilmagan darajada tezlashgandi.
Toshkenning zilziladan keyin qurilgan yangi mikrorayonlarida 
arxitektorlar va quruvchilar katta ishni qildilar. Turli loyihalash tash- 
kilotlari yangi mikrotumanlar qurish loyihallarini ishlab chiqdilar. 
Giprogor (Moskva, Peterburg), Giprogor (Ukraina), Ukrgorstroyp- 
royekt, Azgosproyekt, Tashgiprogor, 0 £zgosproyekt va hokazolar. Har 
bir respublika arxitektorlari o ‘z uslublarini, o£z individualligini namoyish 
etdi. Loyihalashtirishning qisqa muddatlari shunga olib keldiki, shahar- 
ning ko'plab yangi tumanlaridagi qurilish turlicha tus oldi, ko£pincha 
arxitekturaviy-rejalashtirish jihatdan shahaming boshqa qismlari bilan 
qovushmadi.
62

---

Shunday bo‘lsa-da, turar-joy majmualarini rejalashtirish nuqtai 
nazaridan qiziqarli loyihalar ozmuncha emasdi, bunda arxitektorlar 
joyning releefi va o‘ziga xosligini hisobga olar edilar.
Shayxontohur tumanidagi M -13 (Peterburg); shahar markaziy 
qismidagi M —4, M —5, M —6 (Rossiya), M ~ 7 (Ukraina), Qoraqamish 
-2 turar-joy mikrorayoni va boshqalar shunga kiradi.
1966-yUlarda Moskva Giprogor ishlab chiqqan M —4, M—5 va 
M -6 mikrorayonlari (arxitektorlar Ya. Air-Babamyan, S.Raytman, R. 
Visoskiy va boshq.) Toshkentning shimoliy turar-joy tumani tarkibiga 
kirltiladi va o ‘z asosida rejalashtirislming bir xil usuliga ega.
H ar bir mikrorayon kundalik xizmat, hordiq va sport ashyolarini 
birlashtirgan turar-joy majmuasidau iborat.
Qurilishda joyning landshalli, tabiatning har bir unsuri hisobga 
olingan. Chovli arig‘i hududni muhandi.slik layyorlash loyihasi bo‘yicha 
quvurga olib kirilgan, eski o ‘zan joyida esa serbezak hovuzlar qurilgan, 
ularning majnuntollar o‘tqazilgan qirg'oqlari manzarador dam olish 
maskaniga aylantirilgan. M—5 va M 6 mikrorayonlar hududidagi 
ikkinchi o ‘zan bo‘ylab mavjud daraxtlar to'la saqlanib qolgan holda 
kashtan va chinorlar ekilgan saylgoh xiyobon barpo etilgan. Loyihaning 
ikkinchi xususiyati - turar-joy uylariga kiravcrish tomonidan soyador 
hovlichalar va asosiy piyodalar yo'li yoqalab mikrorayonlar hududida 
so‘richalar tizimini yaratish edi.
Mikrorayon rejasida alohida turar joy uylarini joylashtirishga dunyo 
mamlakatlari b o ‘ylab samarali mo'ljallash va turar-joy hamda jamoat