Shaharsozuk tarixi

Toshkent. Istiqlol san’at saroyi, 1981-y. Arxitektorlar E. Rozanov,
E. Suxanova. Umumiy ko‘rinishi va interyerlari.
86

---

o ‘m ini iloji boricha ozroq qisqartirishdek sinovdan o ‘tgan yo‘lidan 
bordilar. Urganch teatrining mos ravishda qoraytirilgan oynavand 
vitrajlarining faqat vestibyul qismi qoldirilgan.
Hozirda Istiqlol san’at saroyi Toshkenting eng yirik jam oat tomosha 
binosi (arxitektorlar E. Rozanov, V. Shestopalov SN IIEP binolar va 
sport inshootlari,Tosh N IIP I bosh plan, S. Odilov, F. Tursunov), 
respublika san’at va ijtimoiy-siyosiy hayoti markazi. U nda yirik tadbirlar, 
ilmiy anjumanlar, konsertlar o'lkaziladi va hokazo. Bino kompozisiyasi 
hajm-kenglikni o‘zida namoyon etib, ixcham, to ‘rtburchak shakldagi 
binoning markazini 4100 o'ringa mo‘ljallangan tomosha zali tashkil 
etadi. Arxitektorlik badiiy ycchim milliy arxitektura namunalari asosida 
hal etilgan. Bino fasadlari uslublashtirilgan quyoshqaytarg‘ich bezakU 
panjara bilan aylantirib chiqilgan, u o £zbek arxitekturasining milliy 
an’analarida bajarilgan. Bino eshiklariga bezakdor ravoqlar qo‘ndirilgan. 
Bino tepasida muqarnas shaklidagi friz - bo‘g‘ot ko‘rk berib turibdi. 
U marmar qoplamali yig‘ma temir-beton qismlaridan yasalgan. Balkonli 
amfiteatr sifatida hal etilgan. Saroy tomosha zali miqyosi va nafisligi 
yaxshi topilgani bois yaxlit va shinam ko'rinadi. Sahna va kinoproyeksion 
m oslam alarn ing texnik jih o/.lanishi eng m urakkab zam onaviy 
spektakllarni qo‘yish imkonini hcradi. Ovo/. qaytarg‘ich chig‘anoq- 
larining u yoq-bu yoqqa og‘ib turishi turli xildagi musiqali tomoshalar 
va nutqning a’lo darajada yangrashiga imkon beradi. Shiftning plastik 
tuzilmasiga o'matilgan rangdor chiroqlar sahnani turli rangda yoritishga 
xizmat qiladi va nurli musiqa ta ’siri uyg'otadi. Vestibyul va bir necha 
sathda hal etilgan foye va kuluarlar, ularga tutash bufetlar yaxlit oqib 
o ‘tuvchi qo‘shrang kenglik hosil qilgan, ikkita ulkan marmar zinalar 
hamda eskalatorlar bilan bog‘langan.
Fasadlarning yorqin tovlanishiga qarshi o ‘laroq bino intererlari 
zich, qaram a-qarshi ranglar qorishig'ida hal etilgan va kompozi- 
siyasining mushtarakligi hamda yuksak badiiyligi bilan ajralib turadi. 
Saroy ichki kengligiga kiruvchi monumental-bezak san’ati asarlari 
tantanavor muhit va bayramona ko‘tarinkilik yaratadi. Ayniqsa, bino 
intererlari arxitekturasi va arxitektorlarning monumentalchi rassomlar 
bilan birgalikdagi ijodiy ishini alohida ta ’kidlash joiz. Vestibyuldagi A. 
Buxorboyev bajargan «Bayram», «Gullayotgan o'lka» mavzularida 
tabiiy toshlardan florensiya qurog'i uslubidagi pannolar e ’tiborga molik. 
M onumentalchi rassom B.Jalolov Prezidium zalida mavzuli panno — 
gobelen ishlagan. Y og'och o ‘ym akorligini Q. H aydarov va D. 
Fayzullayev guruhi ijro etgan. Bufet va ziyofat zalidagi bezakli naqshu
87

---

nigorlami X. Jalilov va A. Ilhomov guruhlari bajargan. Saroy intererida 
lojuvard tusli katta sopol devor alohida ta’sirchanlikka ega, u binoga 
qadam qo‘ygan har bir tomoshabinning e ’tiborini darhol o ‘ziga tortadi 
(rassom A. Kedrin).