Shaharsozuk tarixi

Samarqand. «Afrosiyob* inchinnnhonasi, 1995-7.
Arxitektor M. Voxidov.
179

---

Binoning shahar m arkaziy m aydonida joylanishi liftlam i m eh m o n ­
xona devoriga olib chiqishni taqozo etgan. Oynavand liftlar m aydondan 
zavq olishga im kon beradi va shahar eski qismi manzarasini bor b o ‘yicha 
nam oyon etadi. Bino yuqori qismi devorlarining uyachali tuzilishi 
arabcha yozuvni esga soladi. Binoning kamqavatli qismi oddiy yirik 
shakllarda hal etilgan. U rganch shahridagi «Inturist» m ehm onxonasi 
h am qayta tiklandi. Qayta tiklash chog'ida asosiy vazifa «eski» binoning 
zilzilabardoshligini, suningdek, m ehm onlar uchun qulaylikni oshirish 
m asalasi b o id i. Shu m aqsadda parti ketib, sharti qolgan bino va 
inshootlar olib tashlandi, bino barcha qismlari tuzilishlarini kuchaytirish 
b o ‘yicha chora-tadbirlar q o ‘llandi va ikki qo ‘shim cha blok qurildi.
Qayta qurish natijasida «Xorazm-Palas» («Toshkentboshreja», 2001- 
y.) m ehm onxonasi binosi yangi arxitekturaviy-bo‘shliq yechimiga ega 
b o ‘ldi. T o ‘rtta ikki qavatli blok rejada ichki hovlisi bo‘lgan to ‘rtburchak 
m ajm uani tashkil etadi, u yerda suzish havzasi, dam olish uch un
k o‘kalam zorlashtirilgan obod hudud joylashgan b o ‘lib, X orazm ning 
chang-to'zonli sham ollaridan ihota qilingan.
M arkaziy shimoliy blokda kirish guruhi, barli xoll, restoran va 
m atbuot zali joylashgan. Janubiy blokda alohida eshigi bo ‘lgan VIP 
xonalar mavjud. Farbiy va sharqiy bloklar bar ham da ikki o'rinli 
xonalarga moslab qayta qurilgan.
Qayta qurish natijasida Toshkent shahar va respublikaning boshqa 
shaharlaridagi bu m ehm onxonalar O'zbekiston m ehm onlari ham da 
sayyohlariga zamonaviy darajada xizmat ko'rsatib, o'/.larining betakroi 
arxitekturaviy-badiiy qiyofasiga noil bo'ldi.
Yashovchilar uch un sport m ajm ualari va qulayliklarsiz bugungi 
kunda zamonaviy m ehm onxonani tasavvur etish qiyin. Buyuk Ipak 
yo'hdagi m ehm onxona m ajm ui («Toshgiprogor» 2002-y.) zamonaviy 
m ehm onxonalam ing barcha talablariga javob beradi.
M aydonda 20 xonali ikki qavatli m ehm onxona va sport majmui 
joylashgan. U n da yopiq tennis korti, suzish havzasi, sauna va mashq 
zali mavjud.
H udud obodonlashtirilgan, ko'kalam zorlashtirilgan. Obodonlash- 
tirishda joyning o 'zid an foydalanilgan — m aydonning pastki qismida 
ochiq tennis korti va serbezak hovuz joylashgan.Yuqori qismida faw ora 
bor.
M ehm onxona binosi rejada 36x33 m to 'rtb u rchak im oratni o'zida 
nam oyon etgan, unga yon tom o n d an yarim doira hajm dagi qishki 
bog' tutashgan. Binoga kirarkansiz, ostin-ustin derazali vestibyulga
180

---

duch kelasiz, un dan b utu n kom pozisiyaning negizi hisoblangan va 
qavatlari qishki bog'larni yagona b o 'sh liq bilan birlashtirib turgan 
atriumga o'tasiz. Bino yotiq sathlarning yarim qavatga pasaytirilishi 
hisobiga ikki va uch qavat derazalik b o‘shliq hosil qilingan, bunga 
birinchi va ikkinchi qavatdagi ayvonlar kiradi. Bu qavatlar atrium
bo‘shlig‘ida joylashgan, interer bezagining talay unsurlari hisoblangan 
dabdabali ikki m arm ar zina yordam ida bog'lanadi.
M ehm o nx on a poydevori qavatida yordam chi xonalari bo 'lgan 
restoran zali, dam olish xonasi bor sauna, bilyardxona, m ehm onxona 
m a’m uriyati xonalari joylashgan.
1-qavatda hasham dor favvoralari va qishki ko‘chatlari bo 'lgan 
ikki qishki bog£ joylashgan. Qishki b o g lard an faw oralar ustida joylash­
gan ochiq ayvonga chiqish m umkin. 1-qavatda yana ziyofatlar o 'tk a- 
zila d ig a n m e h m o n x o n a b o 'lm a , k am in li m u z o k a ra la r 
z a li va 
m ehm onxona turar-joy xonalari joylashgan.
2 
qavatda bir-ikki xonali nom erlar joylashgan, ulam ing eshiklari 
atrium ayvonchasi va qishki boqqa ochiladi. Atriumning butun bo'sh- 
lig‘i oxirida qishki bog'larning osm a shiftlari bilan yagona echim dagi 
osma shift k o ‘zga tashlanadi, xuddi shu narsa intererni yaxlit ko'rsatib 
turadi. 2 qavatdan tom ga zina bor, tom da solyariy, — quyosh vannasi 
joylashgan.
M ehm onxona devorlari plastikasi qishki bog'larning erkin yarim doita 
shakllari va u la r u c h a la sa th in i u c h qavatli f a w o ra la r q a ra m a- 
qarshiligida hal etilgan. Bino gorizontal panjarasi va vertikal burchak 
m inoralari bilan derazalam ing tik y o ‘llari ham da q o ‘shqavatli ustunlar 
tikligi h a m shunday q aram a-qarshilik vujudga keltirgan. D evorlar 
pardozi ashyolarida h a m qaram a-q arshilik k o ‘rinib turibdi: qizil- 
jigarrang tusdagi italgranitdan qurilgan yotiq poydevor qavat, burchak 
m inoralarining tik hoshiyalari, ustunlar, yotiq panjara kulrang alyuka- 
bond bilan va alyum iniy vitrajlar qoraytirilgan oyna bilan qoplangan.
Intererlarda zamonaviy va a n ’anaviy pardoz ashyolari: m ehm on­
xona bo'lm asi ham da m uzokaralar zalida quroq m arm ar zinalar va 
farshlar, ganch ustunlar, b o ‘rtiq ustunboshili va kursili ustunlar, ganch 
suvoqlar, shuningdek kovrolan, sopol taxtachalar, gipsokarton ishla- 
tilgan.
Xalqaro toifadagi 4 yulduzli sobiq «Sheraton» hoziigi «Markaziy» 
m ehm onxona majmui Toshkent shahrining Yunusobod tum anida, Amir 
T em u r va A lisher N avoiy k o 'c h a la ri c h o rrah asid an ja n u b i-g 'a rb
lom onda joylashgan («Toshgiprogor» instituti, arxitektor R.Valiyev,
181

---

fransiyalik arxitektor Vinsent Viyon 
ishtirokida, Fransiya). Binoning old 
devori m ana shu shohrohlar kesishgan 
markazga qaragan. Inshootning hajm - 
kenglik yechim i b utunlay T oshkent 
sh ah ar m arkazini rejalashtirishning 
yangi urbanizasiya sharoitlariga bog‘Uq 
ravishda um um iy g‘oyaga b o 'y su n - 
dirilgan. Qabul qilingan qavatlilik sha­
h a rso z lik h o la ti va c h o rra h a n in g
m avjud tuzilishi x arak terid an kelib 
chiqqan.
M ajm ua 17 qavatli asosiy baland 
b lo k d a n va 1 - 2 q a v a tli u y lard a n
iborat, ular barchasining devorlari va 
rejalari arxitekturaviy-badiiy plastika 
jihatidan ham yaxlit hal etilgan. Bu 
m ehm onxonaning butun arxitekturaviy 
hajm ini m a’lum m azm undorlik bilan 
ta ’m inlagan, bunga erishm oq uchun 
loyiha mualliflari devorlar tik chiziqlari va hajm lar «o‘yini»ning tegishli 
hamda m a ’lum o ‘zaro uyg‘unlashuvidan foydalangan, shuningdek faqat 
birinchi qavat emas, balki m ehm onxonaning baland qismidagi oynavand 
va sidirg‘a yuzalarida ham shu holni ko'ram iz. Oynavand qismining 
haddan tashqari ko‘payib ketishi oldini olish m aqsadida «buqalamun» 
xilidagi oy n a ishlatilgan, shahardagi keyingi q a to r qurilishlarda 
devorlaming ko‘ngilga urm aydigan boMib ko‘rinishida shu oyna qo‘l 
kelmoqda.
M ajm ua fasadlarida bu qadar m ashhur tuzilm ali unsurlar va a n ’a­
naviy arxitektura shakllaridan, xususan bezak detallaridan g'oyal 
ustalik ham da m ahorat bilan foydalanish m ehm onxonaning hayrato- 
m uz qiyofa kasb etishiga va uning o ‘z joyini topishiga im kon berdi. 
Bu bilan birga intererlar, ayniqsa m ehm onxonaning jam oatga xizmal 
qilish zonalari echim ida m illiy bezak u n su rlarid an keng foydala- 
nilmoqda.
M ehm onxona xalqaro toifadagi 250 m ehm onxonalaridan iborat. 
shu jum ladan 1 ta prezident lyuks xonasi, 7 ta lyuks xona (2 xonalik). 
242 ta bir xonali nom erlar, shu jum ladan 3 ta xona nogironlarbop 
qilib jihozlangan. Birinchi qavatda eshigi alohida, ziyofatlar, anjuman-