|
.(2-rasm)
2-rasm
.
Turar joy binolarining tasnifi.
O‟rta, ko‟p va baland qavatli uylar tarxiy tuzilmasiga ko‟ra sektsiyali (bo‟linmali),
yo‟lakli, galereyali, bir sektsiyali (nuqtali) va aralash xildagi uylar- sektsiya
galereya, sektsiya yo‟lak va boshqalarga bo‟linadi
.(3-rasm )
Sektsiyali uy uchun har bir qavatda zinapoya atrofida bir necha
xonadonlarning (3-5 qavatli) birlashuvi yoki zinapoya-liftli bo‟g‟in taqsimlovchi
xoli bilan xarakterlidir (5 qavatdan yuqori). Bitta shunday bo‟g‟in asosida yuzaga
keluvchi xajmiy rejaviy unsur odatda sektsiya deb nomlanadi (3.a-rasm.) Bir necha
sektsiyalarning birlashishi natijasida ko‟p sektsiyali uy hosil bo‟ladi. SHunday
uylar bilan bir qatorda, qurilishda bir sektsiyali (nuqtali yoki minorali) binolar
qo‟llaniladi. Bir sektsiyali /bir bo‟lakli/ uylar tarxiy yechimlari bo‟yicha ko‟p
sektsiyali uylardan katta farq qiladi va tarxiy yechimlari alohida rypyhra bo‟linadi.
Bir sektsiyali tarxiy tuzilmalarni har qanday xonadonlar uchun ishlatish mumkin
va shuning uchun ular universal hisoblanadi. Ular ko‟proq ko‟p qavat va baland
qavatli uylar uchun ishlatiladi/bashenniy tip/. Bu xildagi uylar mavzelarni
/mikrorayon/ joylashtirish va siluetlarni yaxshilash o‟rta qavatli uylar bilan birga
aralash qurish uchun xizmat qiladi.
Sektsiyali uylar har xil sig‟imdagi xonadonlar /bir xonali xonadonlardan to
ko‟p xonali xonadonlargacha/ ishlatiladi. Bu tarxiy xildagi uylar qurilishida eng
ko‟p ishlatiladigani va tarqalgani bo‟lib universal ahamiyatga egadir. Bu xildagi
uylarni ishlatish (3-4 xonali va ko‟p xonali) xonadonlar uchun qulaydir.Sektsiya
xilli turar-uylar o‟zining turli-tuman rejaviy tuzilishi, yaxshi texnik-iqtisodiy
ko‟rsatkichlari va shaharsozlikdagi qulayligi sababli keng tarqalgan.
Yo‟lakli (koridorli) uylarda xonadonlarga kirish zinapoya va liftlarga olib
boruvchi yo‟laklar orqali amalga oshiriladi. (3.b-rasm). Yo‟laklardagi xonadonlar
soni ixtiyoriy bo‟lishi mumkin, faqat zinapoyalar orasidagi mehyoriy masofaning
saqlanishi muhimdir. Bunday uylar qavatlari turlicha bo‟lishi mumkin (3 tadan
yuqori). Yo‟lakli xildagi uylar ham galereya tipidagi uylarga o‟xshab vertikal va
gorizontal yo‟laklar orqali uyni qavatlari bilan bog‟lanishga egadir. Bu uylar ham
vertikal bog‟lanish vositalariga, yetarli darajada zo‟riqishga ega bo‟lib, ular kam
xonali xonadonlar qurilishida unumli hisoblanadi.
Keyinchalik, yo‟lakli uylar sezilarli xolda mukammallashtirilgan, xususan Le
Korbyuzg‟e loyihalarida, u xonadonlarni ikki sathli qurish va yo‟laklarni esa
qavatlar oralab joylashtirish g‟oyasini rivojlantirgan. Ammo, turli mamlakatlarda
amalga oshirilgan, 60-70 yillar boshlarida qurilgan uylarda bu tizimning bir qator
qiziqarli interpretatsiyalariga qaramasdan, yo‟lakli uylar ommabo‟ qo‟llanilgan.
Yo‟lakli tizim mehmonxonalar va yotoqxonalar rejasida ustun turadi.
Galereya tipidagi uylar vertikal /tikka/ bog‟lanishga ega /zinapoya va liftlar/
va gorizontal bog‟lanish bo‟lgan galereyalar ko‟pincha kam xonadonli uylar uchun
ishlatiladi, qaerda sektsiya tipidagi uylar tejamkorlik jihatdan yomon natija bersa,
zinapoya va liftlarda kam zo‟riqish bo‟lsa/ galereya tipidagi uylarda zinapoya va
liftlar orqali vertikal bog‟lanishga zo‟riqish ko‟p tushadi.
Galereyali uy kommunikatsion tuzilishi bo‟yicha yo‟lakli uyga o‟xshan (3, v-
rasm). Ular orasidagi farq shunda-ki, galereya binoning bir tomoni bo‟ylab
joylashadi, ochiq bo‟ladi va tabiiy ravishda yoritiladi. Galereya orqali xonadonlarni
to‟g‟ridan-to‟g‟ri shamollatish tahminlanadi.
Galereyali uyning kamchiligi galereyani qavatma-qavat joylashuvida, sektsiyali va
yo‟lakli uylar bilan taqqoslaganda, korpus kengligining kichikligidir, bu uning
issiqlik texnik sifatlarini pasaytiradi. SHunga ko‟ra, galereyali uylar issiq iqlimli
hududlarda keng tarqalgan.
Turar-joy
qurilishida
ko‟pincha
xonadonlarni
kommunikatsion
tahminlashning aralash variantlari qo‟llaniladi, bu yo‟lak-sektsiyali, galereya-
sektsiyali va boshqa tizimlar paydo bo‟lishiga olib keladi. (3,e-rasm).
Qo‟rg‟oncha(usadebnqy) turidagi o‟z hovlisiga ega uylar asosan qishloq
hududlari va kichik shaharlarda qurish uchun mo‟ljallangan.(3,g-rasm)Uyga kirish
qismi yer sathida joylashtiriladi, bu hovli va uyning xo‟jalik xonalari orasidagi
zaruriy aloqani tahminlaydi. Hovli o‟lchami 600-1200 m
2
bo‟lib, u bir oilaning
xo‟jaligi uchun mo‟ljallangan.Blokirovkali uylarda har bir xonadon, avvalgi
xolatdagidek, yer sathida bo‟lgan alohida kirish joyiga ega. Tomorqali uylardan
farqli ravishda, blokirovkali uylar to‟rt qavatgacha bo‟lishi mumkin, bunda bir-
birining ustida joylashgan ikki qavatdan iborat ikki sathli xonadonlar ko‟zda
tutiladi. Yuqori qavatdagi xonadonlarga kirish, tashqi zinapoyalar bilan
tahminlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
