Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

4-davr (1946-1990 yy). 
Mazkur davrda shahar muhim transport va sanoat 
markazi sifatida faoliyat ko‗rsatishni davom ettirdi, sharqda uning siyosiy roli 
ortdi. Aholi sonining ko‗payib borishi, funksiyalarining ortib borishi bilan uning 
maydoni ham kengaydi. Shaharda ko‗p qavatli binolar qurila boshladi, aholi soni 
tez ortib bordi. 1966-yilgi zilziladan so‗ng u qayta tiklandi va zamonaviy shaharga 
aylandi. Ko‗plab uy-joylar, boshqaruv organlari binolari, ilmiy - tekshirish 
institutlari, o‗quv yurtlari, madaniy ob‘ektlar, savdo markazlari, sanoat korxonalari 
qurildi. Aholi soni ortib borib u 1960-yilda millioner shaharga aylandi. 
1970 - yilda Tashgiprogor instituti tomonidan 25 ming ga maydon va 1,5 mln. 
aholiga mo‗ljallangan yangi reja tuzildi: Visokovoltniy, Risoviy, Shimoli - sharq, 
Yunusobod, Qoraqamish massivlari qurildi. 1977-yilda uning turli qismlari metro 
bilan bog‗landi. Shahar mavjud imkoniyatlaridan ortiq darajada vazifalarni bajara 
boshladi. Natijada, o‗z muammolarini shaharning ma‘muriy - hududiy doirasida 
hal eta olmay atrofi bilan bog‗landi. Ko‗p mehnat talab qiluvchi, ekologik ―xavfli‖ 
va qishloq xo‗jalik mahsulotlarini qayta ishlash bilan bevosita bog‗liq sanoat 
Изоҳ: карта ўз масштабидан 2,5 марта кичрайтириб тасвирланган 

---

64 
korxonalari tashqariga chiqarildi va yo‗ldosh shaharlarda qurildi. Xususan, yirik 
shaharga mos kelmaydigan ob‘ektlar, asosan oziq - ovqat sanoati korxonalari, 
jumladan, konserva, paxta tozalash, go‗sht kombinati va boshqalar chetga - 
Yangiyo‗l, O‗rtaovul, Qibray shaharlariga qurildi yoki olib chiqildi. Zangiota, 
Chirchiq, Qibray, Pskent, Bektemir shaharlarida ayrim korxonalarning filiallari 
joylashtirildi. Ularning asosida Toshkent atrofida shaharlar vujudga keldi va 
rivojlandi. 
1985-yilda TashNIIGenplan instituti tomonidan (Raimov T., Lifanovskaya 
M., Mirzaev M. va b.) shaharni bevosita Toshkent viloyati bilan birga xududiy 
tashkil etishning 2010-yilga mo‗ljallangan konsepsiyasi yaratildi. Unga ko‗ra 
Toshkent shahrini asosan janubi - g‗arb va shimoli- sharq tomonga, qisman atrofga 
perimetral holatda rivojlantirish mo‗ljallandi. Bo‗ka, Chinoz, Yangiyo‗l, Parkent 
va boshqalar tez rivojlanishi mumkin bo‗lgan shaharlar qatorida turdi. Bu davrda 
shahar maydoni 256 km kv. ni tashkil etdi va O‗rta Osiyoda aholi soni, iqtisodiy, 
madaniy jihatdan eng yirik shahar va yirik aglomeratsiyaning markazi sifatida 
faoliyat ko‗rsatib Kiev, Minsk, Baku, Novosibirsk shaharlari qatorida turdi.