Sh. Ziyamuxamedova, G. Gulyamova yuristning yozma nutqi


Asos va qo‘shimchalar imlosi



Download 0,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/103
Sana19.12.2020
Hajmi0,86 Mb.
#53529
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   103
Bog'liq
yuristning yozma nutqi

Asos va qo‘shimchalar imlosi
Qo‘shimcha ta’sirida o‘zagi o‘zgaradigan so‘zlar


24
Qo‘shimchalar 
Misollar
Tovush 
o‘zgarishi
Turi
Shakli
So‘z 
yasovchi
-la, -a
Ong+-la=angla, son+ 
-a=sana
a>o ga o‘zgaradi
-q, -uq
a) qiyna+-q=qiynoq, 
yumsha+-q=yumshoq;
b) buyur+-uq=buyruq
a) a>o ga 
o‘zgaradi;
b) u tushadi
-v
Maqta+-v=maqtov, sayla+ 
-v=saylov
a>o ga o‘zgaradi
-ki (-qi)
a) shart(a)+-ki=shartaki;
b) sayra+-qi=sayroqi
a) a ortadi;
b) a>o ga 
o‘zgaradi
-ay
Past+-ay=pasay, sust+ 
-ay=susay
t tushadi
Shakl 
yasovchi
-(i)m, -(i)
ng, -i, -(i)
miz, -(i)
ngiz egalik 
qo‘shim-
chalari
a) burun+-i=burni, o‘rin+ 
-ing=o‘rning, singil+ 
-imiz=singlimiz;
b) bilak+-i=bilagi, soliq+ 
-ing=solig‘ing;
d) parvo+-im=parvoyim, 
mavqe+-ing=mavqeying
a) i va u tushadi;
b) k>g ga, q>g‘ 
ga o‘zgaradi;
d) y ortadi
-ov, -ovlon, 
-ala
Olti+-ov=oltov, ikki+ 
-ala=ikkala, yetti+ 
-ovlon=yettovlon
i tushadi 
-ni, -ning, 
-niki
Men+-ni=meni, sen+ 
-ning=sening, men+ 
-niki=meniki 
n tushadi
-ga, -da, 
-dan
U+-ga=unga, bu+ 
-da=bunda
n ortadi
Nazorat  uchun  mashqlar
1-mashq. Nuqtalar o‘rniga mos unlilarni qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
1.  Ishq  –  bu  faqat  ishqni  chorl...vchi  tuyg‘u  (D.  Aligyeri). 
2.  Ald...qchini  aldash  o‘yinning  haqiqiy  qoidasidir  (Sh.  Perro). 


25
3. Insonning o‘ziga qaratilgan aybl...viga har doim ishonishadi, 
o‘zining  maqt...viga  hech  qachon  (Mishel Eykem de Monten). 
4.  Ahmoqlik aql uchun qayr...q vazifasini o‘taydi (V. Shekspir).
2-mashq. Nuqtalar o‘rniga mos undoshlarni qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
1.Tila...ingni  yashirib,  orzularingni  ham  berkit  (P.  Kornel). 
2.  Nodon  do‘stdan  xavfliro...i  yo‘q,  undan  ko‘ra  aqlli  dushman 
yaxshi  (Jan de Lafonten).  3.  Ayblamoqchi  bo‘lgan  odamning 
shoshilishga  haq...i  yo‘q  (Jan-Batist Molyer).  4.  Faqat  zaiflar 
jinoyat sodir etadi: kuchli va baxtli kishilarga uning kera...i yo‘q. 
5.   enihoya kichik odamlar benihoya ulkan mag‘rurlik...a egadirlar 
(Fransua-Mari Volter).  6.  Tabiat  ham,  aql  ham  zo‘ravonlik...a 
qarshi (Jan-Jak Russo). 7. Har qanday aqlsizlikning o‘z manti...i 
bor. 8. O‘yla, o‘zingni o‘zgartirish qanchalik qiyin va o‘sha…
da sening boshqalarni o‘zgartirishing imkoniyatlari qanchalik 
hech  nimaga  arzimasli...ini  tushunasan  (Fransua-Mari Volter). 
9. Nuqsonlarimiz ham bizni ko‘p hollarda yaxshilik...a undaydi 
(Mishel Eykem de Monten). 10. Ta’sirchan so‘zning muvaffaqiyati 
gapirayotgan odamning tiliga qaraganda tinglayotgan odamning 
qulo...iga bog‘liqdir. 11. Faqat haqiqiy do‘stgina o‘z do‘stining 
ojizli...iga toqat qila oladi (V. Shekspir).
3-mashq. So‘zlarga egalik qo‘shimchalarini to‘g‘ri qo‘yib, gaplarni 
ko‘chiring. Olmoshlarning to‘g‘ri yozilishiga e’tibor bering. 
1. So‘zlarni to‘g‘ri ishlating, shunda dunyoni tushun-
movchiliklarning  yarimdan  qutqargan  bo‘lasiz  (R.  Dekart). 
2. Bizni tanlaydigan taqdirimizni tark etish o‘ringa, 
unga 
peshvoz  chiqamiz  (Jan de Lafonten).  3.  Toj  kiyganning  qiyshiq 
buruni ham to‘g‘ri (Sh. Perro). 4. Sog‘ayishga umid – sog‘likning 
yarimi. 5.  Sevgi uni quvgandan qochadi, undan qochganning esa 
bo‘yiniga osiladi.


26

Download 0,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish