Sh. X. Xushmurodov atom yadrosi va zarralar fizikasi


-rasm. Yadroning asosiy va uyg‘ongan holatlari



Download 0,75 Mb.
bet4/132
Sana28.07.2021
Hajmi0,75 Mb.
#131472
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   132
Bog'liq
atom yadrosi va zarralar fizikasi (4)

1.3-rasm. Yadroning asosiy va uyg‘ongan holatlari.
1.3-rasmda E0 energiya yadroning asosiy holati, E1 E2 lar uyg‘ongan holat energiyalari. Har bir yadro o‘ziga xos uyg‘onish energiyalariga ega bo’ladi, yadroning uyg‘onish energiyasi qanday yo’l bilan uyg‘onishiga bog’liq emas.

Barcha yadro jarayonlari energiyaning saqlanishi bilan ro‘y beradi. Atom massalarining aniq qiymati mass-spektrometrik texnika yordamida
tajribada aniqlanadi. Mass-spektrometrlarning harxil turlari mavjud. Odatda musbat zaryadlangan ionlaming zaiyadi ularning massasiga bo‘lgan nisbati e/m, magnit va elektr maydonlarning umumiy ta’siri natijasida ionlar dastasining og‘ish kattaligi orqali aniqlanadi.
Hozirgi zamon mass-spektrometrlari vodoroddan tortib hamma elementlaming massalarini millionning 0,02 ulushi qadar aniqlikda o‘lchash imkonini beradi.
Atom yadrolari massasini boshqa usullarda ham yuqori aniqlikda o’lchash mumkin. Masalan, yadroviy reaksiyalar, radioaktiv yemirilishlarda energiya balansini tahlil qilishlik va radiospektroskopik, mikroto‘lqin va boshqa usullar.
Yadrodagi nuklonlar miqdorlariga qarab, izotop, izobar, izoton, ko‘zguli yadrolar deb ataladi.
Bir xil zaryadga (Ze), ya’ni bir xil sonli protonga, ammo har xil massa soni A ga ega bo’lgan yadrolarga izotoplar deb ataladi.
Masalan, protonlar soni bir xil, neytronlar soni turlicha,
bu yadrolar elementlar davriy sistemasida bir joyda joylashadi. Izotoplar bir xil kimiyoviy va optik xususiyatlarga egadir. Lekin fizik xususiyatlari massa soni, toq-jufitliklari va hokazolari turlichadir.
Massa soni A bir xil, zaryadlari har xil yadrolarga izobar y ad ro lar deb ataladi.
Masalan:

Izobarlarning kimiyoviy xususiyatlari turlicha, fizik xususiyatlari, nuklon soni bir xil bo’ladi. Lekin massa sonlari bir xil bo’lganda ham izobar yadrolar massalari birmuncha farq qiladi.


Birinchi yadroning protonlari ikkinchi yadroning neytronlariga, ikkinchi yadroning protonlari birinchi yadroning neytronlariga teng bo’lsa, ko‘zguli yadrolar deb ataladi.

Masalan:

Ko‘zguli yadrolardan biri radioaktiv bo’ladi. Har qanday o‘zgarishlardan so‘ng bir-biriga o‘tadi.

Bu yadro xususiyatlari bir-biriga ancha yaqin. Ko‘zguli yadrolar yadro kuchlar tabiatini va yadro kuchlarga elektromagnit maydonning hissasini aniqlashda keng qo’llaniladi. Neytronlari bir xil bo’lgan yadrolarga izotonlar deb ataladi.



Masalan:



Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   132




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish