Sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov kommunal gigiena

rasm. Gorizontal tindirgich.

A- suvning kirish joyi. B— suviing chiqish joyi.
TINDIRGICHLAR VA SUVDAGI MUALLAQ MODDALARNI, CHO’KTIRISH
Daryo, kanal, katta ariq suvlari oqish tezligiga qarab, doimo o’z tarkibida muallaq holdagi turli zarrachalarni ushlaydi. Bunday zarrachalar yomg’ir suvlari yoki xo’jalik-oqova suvlari bilan birga tushishi ham mumkin.
Suv tarkibidagi zarrachalarning osilma holda bo’lishi suvning oqish tezligiga, zarrachalarning solishtirma og’irligi va diametriga bog’liq. Suv harakati qancha sekin va zarrachalar og’irliga qancha yuqori bo’lsa, bunday moddalardan tozalanish shuncha tez bo’ladi.
SHuning uchun ham suvdagi moddalarning cho’kishini tezlashtirish uchun tindirgachlardan foydalaniladi. Ular o’zining tuzilishiga qarab turlicha bo’ladi. Suv tezligyni tindirgichlar orqali sekundiga 1 metrdan bir necha mm gacha pasaytirish mumkin.
Tindirgachlar ko’ndalang va tik bo’lishi mumkin. Ko’pgina tindirgichlar gorizontal holda to’rtburchak shaklda bo’lib, suv hovuzlaridagi suvni tindirishga xizmat qiladi. Osilmalar tindirgichlarda suv kirgan zahoti sekinlashib, qarama-qarshi tomonga harakat qiladi, suv yo’liga to’siq qo’yilganda suvning harakati ancha pasayadi.
Tik tindirgachlar cilindr, to’rtburchak yoki konussimon shaklda bo’ladi.
Suv markaziy trubadan kiradi va 180° burilib, pastga tushadi, so’ngra yuqoriga sekinlik bilan harakatlanadi. Tindirilgan suv aylanma novlar orqali pastga tushib, fil’trlovchi qavat-
larga oqib boradi. Bunda suvning og’irlik kuchi (I) va harakat kuchi (U) suvdagi zarrachalarga qarama-qarshi yo’nalishda ta’sir ko’rsatadi. Tindirgichlar samara berishi uchun suv sekin harakat qilishi zarur.
Gorizontal tindirgichlarda suv harakati tezligi odatda 2—4 mm/sek, tik tindirgachlarda esa 1 mm/sek bo’ladi. Suvning o’tish vaqti esa 4—8 soatga teng.
SHahar va posyolkalarning ko’plab qurilayotganligi suvga bo’lgan talabni oshirmoqda. Bu tindirgichlar yordamida esa aholining suvga bo’lgan talabini qondirib bo’lmaydi. Buning ustiga kolloid moddalarni tindirgichlar yordamida ushlab holish qiyin. SHu sababli suvdagi osilma moddalar cho’ktiriladi.