Sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov kommunal gigiena

SUVNI FIL’TRLASH
Suv tindirilib, koagulyaciyalangandan so’ng fil’trlash qavatiga o’tkaziladi. Bu bosqichda suv mayda zarrachalardan ozod bo’ladi, tindirilgandan qolgan osilma moddalar ham fil’trlovchi matyerial yuzasida qoladi.
Fil’trlovchi qurilmalar birinchi marta 1829 yilda kashf etilgan bo’lib, qum bilan to’ldirilgan. Suv shu qum kavatdan o’tkazilgan, ammo bunda suvni fil’trlash ancha uzoqqa cho’zilgan, 1884 yilda boshqacharoq fil’trdan foydalanilgan. Bunda suv yuqoridan pastga qarab yo’naltirilgan. Bunda ham qum fil’trlovchi matyerial bo’lib xizmat qilgan.
Hozirgi kunda yangi-yangi fil’trlash qurilmalari mavjud. Ular sekin va tez fil’trlaydigan qurilmalarga bo’linadi

.Fil’tlarning hammasi temir-betonli hovuz bo’lib, ular ikki qavatdan iborat. Pastdagi qavati bir butun, yuqoridaga qavatning tagi esa teshik, ular orasida bo’sh zovurlar bo’ladi. Bu zovurlarga fil’trlamgan suv tushib, xlorlash uskunasi orqali kontaktli hovuzga o’tgadi. Agar fil’trni yuvish zarur bo’lsa, suv bosim bilan zovurdan orqaga qaytariladi, shunday yo’l bilan qum, shag’al va boshqalar yuzasidagi pardalar tashqariga chiqariladi.
YUqoridagi qavat tagiga shag’al va maydalangan tosh yotqaziladi, ularning ustiga fil’trlovchi qavat — qum yotqiziladi. Sekin, oddiy va tez ishlaydigan fil’trlar yuvilganda, suv qum yuzasiga quyiladi, ikki tomonli fil’trlarga suv pastdan yuboriladi.
SHag’al va toshlarning diametri 2—40 mm dan oshmasligi lozim.
Hozirgi vaqtda faqat tez fil’trlaydigan qurilmalar ishlatiladi, ular soatiga 5—10 metr suv qavatini fil’trlab byeradi. Sust fil’trlar esa soatiga 0,1—3,0 metr balandlikdagi suvni fil’trlaydi.
Fil’tranuvchi suvning yo’nalishi bir va ikki tomonlama bo’ladi, fil’trlovchi qavatlar ham bir va ikki qavatli bo’ladi.
Fil’trovchi matyeriallar qattiq bo’lib, asosan kvarc qumi, kyeramzit mayadalangan marmar, antracit maydalaridan iborat. YAigi fil’trlovchi matyeriallar avval tekshirilib, so’ngra ishlatishga ruxsat etiladi. YAngi matyeriallar tekshirilayotganda ularning tarkibi, yuvilishi, ayniqsa og’ir metallarning erib suvga o’tishi aniqlanadi. Sekin fil’trlaydigan qurilmalar soatiga 10 sm suv balandligini o’tkazadi. Qum yuzasida biologik pardalar hosil bo’ladi, ular suv tarkibidagi osilma moddalar, suv planktonlari, baktyeriyalar va boshqalarni ushlab qoladi.
Sust fil’trlar 1,5—2 oyda tozalab turiladi. Fil’tr yuzasidagi 2—3 sm li ifloslar qo’l bilan olib tashlanadi, buning uchun 2—3 kun vaqt kerak bo’ladi. Suv sust fil’trlar yordamida tozalanganda

8.