Sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov kommunal gigiena

ATMOSFERA HAVOSIDAGI ZARARLI OMILLARNING YER SATHIGA TARQALISH QONUNLARI
Atmosfera havosi turli ko’rinishdagi zararli yoki zararsiz hisoblangan gaz, bug’, chang, qurum va boshqalar bilan ifloslanadi. Havoning ifloslanish darajasi ko’p sabablarga bog’liq. Jumladan, turar joylardagi havoni ifloslantiruvchi manbalar soniga, havoga chiqadigan gaz, bug’ va boshqalar miqdoriga, turar joylarning iqlimi, ob-havosiga, relyefiga, geografik kengligiga bog’liq. SHuning uchun ham havoni ifloslantiruvchi manbalardan chiqadigan zararli moddalarning havo havzasida tarqalishi, shuningdek suyulib ketishini o’rganish atmosfera havosini muhofaza qilishda katta ahamiyatga ega.
Qizig’i shundaki, atmosfera havosi qisqa muddat ichida yuqori darajada zararlanishi va tezlikda o’rtacha holatga qaytishi mumkin.
Bizda eng katta ruxsat etiladigan miqdor va o’rtacha sutkalik ruxsat etiladigan miqdor qabul qilingan.
Gigienik nuqtai nazardan yana bir holat, ya’ni turli vaqt davo-mida o’rtacha deb tushunilgan moddalarning miqdoriy nisbati katta ahamiyatga ega. Bu ifloslantiruvchi modda bilan aholining kasalliga orasidagi bog’lanishni bilishga imkon byeradi. 20—30 minut ichida hisoblanadigan eng katta miqdorning o’rtacha sutkalik miqdor ga nisbati 3 : 1 ga teng. YOqilg’ilarning yonishi oqibatida atmosferaga tushadigan ifloslantiruvchi omillar juda ko’p. Bunga uy-joylarda paydo bo’ladigan ifloslantiruvchi moddalar ham kiradi. Hozir shaharlarni markazlashtirilgan issiqlik bilan ta’minlash shahar havosini ham sifat, ham miqdor jihatidan o’zgartirib yubordi.
Atmosfera havosiga tushadigan ifloslantiruvchi moddalar mo’rilar, ventilyaciya shaxtalaridan chiqib, gaz va aerozol holida havo havzasiga tushadi. Ular uzoq masofalarga tarqalib, ko’proq bo’shliqlarni egallaydi. Asosan yer yuzasiga yaqin bo’lgan atmosfera qavatlari ifloslanadi, ular tuproqqa ham tushishi mumkin.
Atmosfera havosining ifloslanishiga ko’pincha meteorologik omillar ta’sir ko’rsatadi. Atmosfera havosi atmosfera chegarasi