Sh. Sodiqova

suhbatni
  m ak tab g ach a t a ’lim  y o sh id ag i  bo lalam - 
ing  barcha  g uruhlarida  a o ‘llash  m um kin.  A x lo q iy   m av zu lard ag i  suhbat- 
lar  orqali  bolaiar  axloq  m e ’yorlari  v a  qoidalarini,  ijobiy  x u lq   shakllar- 
ini  eg allabgina  qolm ay,  shu  bilan  bir  qatorda  u lard a  ax lo q   qo id alari  v a 
m e ’y o rlarig a  nisb atan   talab  y u zag a   keladi.  S uhbat  ja ra y o n id a   b o lalam - 
Ing  axloqiy  tajrib aiarin i  k engaytirib  borish,  x u lq n in g   axloqiy  sabablarini 
aniqlab b erish  kerak.  S uhbat v aq tid a b o lalar o ‘z fikrlarini erkin aytishlari- 
ga  k eng  im kon berish  lozim .  Shunda u la r h a r bir x atti-h arak atlarin i  ongli 
ravishda,  ax lo q  m e ’yorlari  v a  qoidalari  aso sid a b ajarish g a urinadilar.
k o h l ash  -
  tarb iy alan u v ch ilarg a  o g ‘zak i-em o tsio n al  ta 's ir   k o ‘rsa tish  
uslubi.  M illiy  tarb iy am izd a  m azk u r  u slu b   “ta ’b irla m o q ”  tarzid a  ham  
ishlatiladi.  T a 'b irlam o q   -   bolada,  b o lalar  guru h id a  uch rab   tu ru v ch i  xat- 
ti-h arak atlarn i  sifatlam oqdir.  T ushuntirish  va  h ik o y ad an   farqli  rav ish d a 
izohlashning  m uhim   jih a ti  biror  y o sh   guruhi  yoki  alohida  b o lag a  t a ’sir 
etishga yo 'n alg an lig id ad ir.  M azk u r uslubni  q o T lash d a m ak tab g a ch a yo sh  
guruhi  va  b olalar  guru h in in g   shaxsiv  sifatlarig a  asoslaniladi.  M aktabga- 
cha  yosh  g u ru h id a  sodda  izohlash  k o ‘rin ish id an   foydalaniladi:  “M ana 
b unday  qilish  kerak ",  ‘’h am m a  shunday  q ilad i”  v a  boshqalar.  Izo h lash  
uslubi  yangi  axloqiy  sifatlar  y o k i  x u lq -atv o r  shakllarini  sh ak llan tirish  
ham da  tarb iy alan u v ch ilard a  m a ’lum   bir  x atti-h arak atlarg a  t o ‘g ‘ri  m uno- 
sabatni  tarkib to p tirish   uchun  x izm at  qiladi.
M aktabgacha  y o sh d ag i  b o lalam i  axloqiy  tarb iy alash d a 
n asihat
  qilish 
m uhim   o ‘rin   tutadi.  N a sih a t  -   sokin,  x av rix o h   v aziy atd a  bolani  yax sh i 
y o ‘lga solish, ta ’lim  berish m aq sad id a aytilgan gap, m aslahat. pand,  o ‘git. 
Aynan  nasihat  linglash  va  unga  rio y a  etish   m azk u r  y o sh   guruhi  u ch u n  
xosdir.  N asihat  orqali  bola  p six ik asig a  tizim li  t a ’sir  k o ‘rsatilib,  u nda 
m a ’lum  bir  faoliyat m otivlari  va  u stan o v k alar hosil  qilinadi.
I l l

---

S h u ningdek,  m ak tab g ach a  y oshdagi  b o lalarning  axloqiy  ongini  shak- 
lan tirish d a 
ко 'rsatm a
 berishdan ham   foydalaniladi.  K o ‘rsatm o q  -  bolaga, 
b o lalarg a  o ‘m a k   yo k i  ibrat  olishlari  yoki  u la rd a   yangi  tushuncha,  b ilim  
hosil  q ilish  m a q sad id a   biror n arsag a d iq q a t-e ’tiborlarini ja lb   qilishdir.
Ishontirish  -
  b o lalarn i  axloqiy  ta rb iy alash d a  k atta  y o rd am   beradi 
(“K asai  b o 'lm a s lik   u ch u n   o v qatlanishdan  oldin  q o 'ln i  y u v ish   k e ra k ”, 
“0 ‘rto g ‘ini u rish  y o m o t r ).  Ishontirish o 'z n a v b a tid a  n am u n a k o ‘rsatishni 
talab  etadi. 
N am una
 b o laning b irin ch i  signal tizim ig a faol ta ’sir k o ‘rsatib, 
hai'akatlanish u ch u n  aniq tim so ln i  hosil  qiladi v a  o ‘z nav b atid a b o iad a ax ­
loqiy  ong,  h is-tu y g ‘u,  ishonchni  tarkib  toptirib,  u n in g   faolligini  oshiradi.