Sh. Sh. Shodmonov, U. V. G'Ofurov iqtisodiyot nazariyasi o'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan Toshkent «iqtisod-moliya»

O'zbekistonning Xalqaro valuta fondi va jahon banki bilan hamkor­ligi tashqi iqtisodiy faoliyatini amalga oshirishdagi navbatdagi yo'nalishdir. Bu yo'nalishda XVF bilan tizimli qayta qurihshlarni mablag' bilan ta'minlash, tizimli va makroiqtisodiy siyosat sohasidagi tadbirkorlarni qo'llab-quvvatlash dasturlari ma'qullandi.
Jahon bank tashkilotlari - Xalqaro ta'mirlash va rivojlantirish banki (XTRB), Xalqaro rivojlanish uyushmasi (XRU), Xalqaro moliya kor- poratsiyasi (XMK) va Investitsiyalarni kafolatlash xalqaro agentligi (IKXA) bilan hamkorlik O'zbekistonning tashqi iqtisodiy strategiya- sini amalga oshirishda muhim rol o'ynaydi. Xususan, XRRB yo'li bilan O'zbekistonga paxta yetishtirish usullarini zamonaviylashtirib, uning jahon bozoriga chiqishiga ko'maklashish va unumdorlikni oshirish uchun asos yaratish maqsadida 66 mln. dollar, institutsional islohotlarni davom ettirish uchun 120 mln. dollar mablag' ajratildi. Xalqaro moliya korpo- ratgiyasi (XMK) ham O'zbekistonda bir qator loyihalarni amalga oshi­rishda ishtirok etmoqda.
O'zbekistonning tashqi iqtisodiy faoliyatini amalga osliirishda Yevro­pa tiklanish va taraqqiyot banki (YeTTB) alohida rol o'ynaydi. Res­publikada amalga oshirilayotgan umumiy qiymati 536 mln. doiiarga teng 9 ta loyihada YeTTBning ulushi 253,1 mln. dollarni tashkil qiladi. YeTTB- ning O'zbekistonda amalga oshirish ko'zda tutilgan, umumiy summasi bir mlrd.dollardan ortiq bo'lgan yana 8 ta loyihani ko'rib chiqishi mo'ljallangan.
O'zbekistonning tashqi iqtisodiy va savdo faoliyatida Osiyo rivojla­nish Banki (ORB) hamda Jahon savdo tashkiloti (JST) bilan hamkor- ligi istiqbolli yo'nalishlardan hisoblanadi. Shunday qilib, O'zbe­kistonning jahon hamjamiyatiga qo'shilishida dunyo mamlakatlari, xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar bilan hamkorlik hal qiluvchi o'ringa ega bo'hb, bu milhy iqtisodiyotning baynalmilallashuvini kuchaytiradi hamda iqti­sodiy taraqqiyotini yuqori bosqichga ko'tarishning asosiy tashqi omil­lari hisoblanadi.
Xulosalar

1. 
   Xalqaro iqtisodiy integratsiya — bu mamlakatlarning chuqur, bar­qaror o'zaro iqtisodiy aloqalarining rivojlanishi, milhy xo'jaliklar o'rtasidagi mehnat taqsimoti asosida ular xo'jahk va siyosiy aloqalari­ning birlashish jarayonlaridir. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning asosiy shakllari sifatida erkin savdo hududlari, bojxona ittifoqi, to'lov ittifoqi, umumiy bozor, iqtisodiy va valuta ittifoqini ko'rsatish mumkin.
   
2. 
   Xalqaro iqtisodiy integratsiya jarayonini obyektiv tavsifdagi bir qator omillar taqozo qiladiki, ularning ichida xo'jahk aloqalarining baynalminallashuvi va globallashuvi; xalqaro mehnat taqsimotining chu- qurlashuvi; umumjahon fan-texnika revolyutsiyasi; milliy iqtisodiyot ochiqligining kuchayishi kabilar asosiy o'rinni egallaydi.
   
3. 
   Turli mamlakatlardagi integratsiyaning turli elementlari bir xil da rivojlanmaydi. Shunga ko'ra, integratsiyaning qat'iy (bir tomonlama nafli) integratsiya, tasodifiy integratsiya, moslashuvchan (ikki tomonlama naf- li) integratsiya kabi turlari farqlanadi.
   
4. 
   Bugungi kunda O' zbekistonning jahon xo'jaligiga integratsiyalashuvi ko'p darajah tizim sifatida amal qilib, uni quyidagi beshta darajaga ajratish mumkin: global; transkontinental; mintaqalararo; mintaqaviy; mahal­liy. Har bir darajadagi integratsion aloqalarning o'ziga xos vazifalari mavjud.
   
5. 
   O'zbekiston Respublikasi tashqi siyosatini amalga oshirishning asosiy tamoyillari teng huquqlilik va o'zaro manfaatdorlik negizida qurilib, uning qoidalari ikki tomonlama va ko'p tomonlama shartnoma munosa- batlarida o'zaro manfaatli aloqalar o'rnatish, xalqaro iqtisodiy ittifoqlar doirasidagi hamkorlikni chuqurlashtirishga asoslandi.
   

Asosiy tayanch tushunchalar