Sh. R. Nizomov, S. A. Yusufxo‘jayev qurilish konstruksiyasi hisobi asoslari

1.2 Qurilish konstruksiyalariga qo‘yiladigan talablar
Qurilish konstruksiyalari ularga qo‘yiladigan funksional, tex-
nik, iqtisodiy, estetik va boshqa talablarni hisobga olgan holda
loyihalanadi.


Funksional talablarga ko‘ra har bir konstruksiya qanday
maqsadga mo‘ljallangan bo‘lsa, shunga mos bo‘lishi hamda bino 
yoki inshootda bajarilayotgan texnologik jarayonlarning qulay va
xavfsiz bo‘lishini ta’minlashi lozim.


Texnik talablar konstruksiyaning zarur mustahkamligi, bikrligi

---

9
va uzoqqa chidashini ta’minlashga qaratiladi.

Qurilish konstruksiyalariga qo‘yiladigan muhim talablarga
tayyorlash va ishlatishdagi tejamliligi, industrialligi va texnologi-
yabopligi kiradi.
Zavodlarda tayyorlangan elementlardan iborat yig‘ma 
konstruksiyalar bu talablarni to‘liq qanoatlantiradi.

Iqtisodiy talablar konstruksiya materiali, uning tipi (masalan,
fermalar yoki to‘sinlar) va asosiy o‘lchamlari (masalan, to‘sin 
balandligi va eni) ni tanlashga katta ta’sir ko‘rsatadi.

Konstruktiv yechimlar konstruksiyalarni muayyan shart-
sharoit-larda ishlatishning texnik-iqtisodiy jihatdan maqsadga 
muv-ofiqligiga asoslangan holda, material va energiya sarfini,
shuningdek, sermehnatligini hamda qurilish obyekti narxini 
maksimal darajada kamaytirishni hisobga olgan holda tanlangan
bo‘lishi kerak. Bunga quyidagilarni amalga oshirish orqali erishish 
mumkin:samarali qurilish materiallari va konstruksiyalaridan
foydalanish;

- konstruksiyalarning massasini kamaytirish;

- materiallarning fizik-mexanik xususiyatlaridan to‘liq foyda-
lanish;
- mahalliy qurilish materiallarini ishlatish;

- asosiy qurilish materiallarini tejamkorlik bilan sarf qilishga oid

tegishli talablarga rioya qilish.
Loyihalashda yechimlarning bir necha variantlari tuzilib, ularda
konstruksiyalarni tayyorlash va qurishdagi materiallar, energiya, 
mehnat sarfi, qurilish narxi va muddatlariga oid ko‘rsatkichlar
aniqlanadi; konstruksiyaning me’moriy ko‘rkamligi ham e’tiborga 
olinadi. Variantlarni taqqoslash orqali eng maqbul yechim tanlab
olinadi.