Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

3.4. Ajratish qismini ribana 1+1 dan 2+2 ga avtomatik o‘tib
to‘qishdagi o‘ziga xosliklar
Yuqorida qayd qilib o ‘tilganidek, trikotaj mahsulotini quyi hoshiyasi 
uni qo‘llanish davrida halqa ustunchalari bo‘ylab buralib (klyoshnost) 
ketmasligining oldini olish uchun ushbu qism yuqori qayishqoqlikka 
ega bo'lishi zarur. Shu sababli ustki trikotaj mahsulotining quyi qismi 
odatda ribana 1 + 1 to ‘qimasi bilan to ‘qilishi lozim. M a’lumki, triko- 
tajning ribanali o ‘rilgan to ‘qimasining yuqori qayishqoqligining asosiy 
sababi bu halqa ustunchalaming buraluvchanligi va sirt tomon halqa 
ustunchalarining teskariga kirishidir. Ribana 2+2 o'rilishi ribana l+ l 
o‘rilishiga qaraganda halqa ustunchalarining buraluvchanligi jadalroq 
yuzaga keladi, shu sababli u yuqori qayishqoqlikka egadir. Mahsulot 
quyi qismining belbog1 shakUda ribana 1+1 o‘rilishdan ribana 2+2 
o ‘rilishiga avtomatik o ‘tishda o ‘ziga xosliklarga ega. 0 ‘tish jarayoni 
ignalarning 1/3 qismini ishdan o ‘chirish bilan amalga oshiriladi va 
shunda belbog* qismining halqa ustunchalari 1/3 ga kamayadi. Aylana 
ignadonning har bir uchinchi va diskning har bir uchinchi ignalarining 
o'chirilishi ulardagi halqalar tashlangandan so‘ng bajariladi.
Mashinada halqa tashlash har bir uchinchi ignasi o ‘z-o ‘zidan 
o ‘chirib bo‘lmasligi sababli aw al doira shaklli ignadon ignalaridan 
barcha halqalar tashlanib, ignadondagi har uchinchi igna o ‘chirilib, 
ishlaydigan ignalar tanlab olinadi. Bir necha halqa qatori to‘qilgandan 
so ‘ng aylana ignadon ignalaridan halqalar tashlanadi. H alqalar 
tashlangandan so‘ng aylana ignadon ignalaridan ham har uchinchi 
igna o ‘chirilib, ikkala ignadon ish holatida ribana 2+2 to'qiydigan 
ignalar qoladi. Halqalar so‘tilishining oldini olish uchun to‘qiladigan 
mustahkamlovchi qatorlar ignalarda qolib, tortish mexanizmning 
ta’sirida o'zlariga ohb tashlangan halqalardan ipni tortib olishadi.
Keyingi m ahsulotda boshlang‘ich qatorlarni ribana 2+2 qilib 
m a’lum usuldan foydalanish m a’qul ignadonlarni siljitish usulidan 
foydalanib amalga oshiriladi. Ushbu usulni aylana ignadonli ko‘p 
halqa hosil qilish tizimli mashinalarda bajarish uchun doira shakldagi 
ignadonni bir igna qadamiga siljitiladi. Bundan maqsad har bir halqa
74

---

hosil qilish tizimining shunday holatga o ‘matiladiki, bunda doira 
ignadon ignalari va aylana ignadon ignalari bir-birlari bilan kesish- 
maydi, ya’ni ikkala ignalarida to‘liq bo'lmagan ribana halqa qatori 
hosil etiladi. Shundan so‘ng ignadonning orqaga siljishi (o‘zining 
haqiqiy holatiga qaytishi) boshlang‘ich halqa qatorlarini hosil qilib 
bo‘lgandan so‘ng yuqoridagi shartni bajarish bilan ignalaming bir- 
biri bilan kesishmaslikda bajariladi.
Halqa ko‘chirish mexanizmi bilan jihozlangan aylana ignadonli 
mashinalarida 1+1 o ‘rilishli ribanadan 2+2 o ‘rilishli ribanaga o ‘tib 
to‘qish ribana 2+2 ni to‘qishda qatnashmaydigan ignalardagi halqalami 
qo‘shni ishlaydigan ignaga ko'chirish bilan amalga oshiriladi. Bunda 
ignadon siljimaydi, biroq bu usul mashinalarda keng qo‘llanilmaydi.
Yuqorida qayd qilingan ajratish qism ini m ahsulotni ishlay- 
boshlashida ribana 2+2 qilib to'qishning o ‘ziga xosligi shundaki, 
mashinaning barcha mexanizmlarining bir-biri bilan bog‘langan holda 
ishlashi va aniq dasturlashni talab etadi.
3.6a-rasm yassi va aylana ignadonli fang mashinalarida kuponning 
ajratish qismini ribana 2+2 o‘rilishda to ‘qish chizmasi keltirilgan. 
Halqa qatorlari 7 va 2 bu kuponni ribana 1+1 qihb to ‘qilgan oxirgi 
qatorlari.