1,
magazin
2,
parchin mixning
diametrini tekshiradigan o’lchash qurilmasi
3,
parchin mixning uzunligini
tekshiradigan o’lchash qurilmasi
4
va buyumlarni ikki gruppaga ajratuvchi saralash
qurilmasi
5.
8.14-rasm. Avtomatik tekshirish sxemalari:
1-detal; 2-o’lchash uchligi; 3-o’zgartkich; 4-schyotChik; 5-signalizasiya;
6
-
oraliq zveno; 7-ijrochi mexanizm
Ishlangan detallarni avtomatik tekshiradigan qurilmalar odatda stanok
yaqiniga qo’yiladi. Bu qurilmalar tekshirish opera- siyalarini va qator boshqa
228
ishlarni bajaradi. Operatsiyadan keyingi tekshiruv tekshirish qurilmasiga
sovituvchi suyuqlik, titrash, stanokning elastik va temperatura deformatsiyalari
ta’sir qilmaydigan sharoitda o’tkaziladi.
O’lchanadigan impulsni o’zgartiradigan elektr kontaktli o’zgartkichi bor
tekshirish avtomati (8.15-rasm) quyidagicha ishlaydi.
Surgich
14
tekshirilayotgan detal
10
ni bunker
15
novidan birlamchi
o’zgartkich
1
ning o’lchash uchligi ostiga keltiradi va to detal tinchib,
tekshirilgunga qadar shu holatda tutib turadi. Tekshirish tugashi oldidan uzgich
tutashib o’zgartkichni elektron blok
3
ga ulaydi.
8.15-rasm. Tekshirish-saralash avtomatining sxemasi.
8.16-rasm. Elektr kontaktli o’zgartgichi bor tekshirish avtomatining sxemasi.
229
Agar detalning o’lchamlari yo’l qo’yilgan kattalikda bo’lsa, u holda
birlamchi o’zgartkich
1
ning kontaktli richagi kontaktlar
2
ga tegmasdan o’rta
vaziyatni egallaydi. Zaslonkalar
8
va
10
yopila- di. Surgnch
14
detal
13
ni nov
12
ga surib tushiradi va u berk zaslonkalarda dumalab tayyor mahsulotlarga
mo’ljallangan ochiq yashik
4
ga tushadi.
Agar detalning o’lchami yo’l qo’yilgan eng katta o’lchamdan katta bo’lsa,
yuqorigi kontakt ishlab ketadi, shunda elektromagnit
9
ham ishga tushib zaslonka
10
ni ochadi (brak «+»). Agar detalning o’lchami, sxemada ko’rsatilgandek,
keragidan kichik bo’lsa, pastki kontakt ishga tushadi, elektromagnit
6
yakorni
tushiradi, prujina:
5
zaslonka
8
ni burib brak («-») detal tushadigan yashik
7
ning
teshigini ochadi.
Aktiv tekshirish usuli eng ilg’or usuldir. Aktiv tekshirish; usullaridan
foydalanilganda stanok avtomatik rostlash sistemasiga aylanib, odamni tekshirish
ishlaridan ozod qiladi, ishlanayotgan detallar o’lchamlarining zarur aniqlikda
chiqishini ta’minlaydi.
Detal o’lchamlarining aniqligi bevosita yoki bilvosita analiz qilinishi
mumkin. Birinchi holda detalning o’zi tekshiriladi, ikkinchi holda esa asbob yoki
stanok ish organlarining holati tekshiriladi. Aktiv tekshirishni detalga ishlov
berilmasdan avval, ishlov berayotgan paytda va ishlov berib bo’lgandan keyin
o’tkazish mumkin.
Detallarni ishlashdan oldin tekshirish qurilmalari himoya-blokirovkalash
qurilmalariga kiradi (8.17-rasm,
a).
Bu qurilmalar ishlash uchun keltirilayotgan
detallar
2
ni tekshirishga imkon» beradi; shunday qilinganda kesuvchi asbob
4
yoki stanok
5
mexanizmlari sinishining oldi olinadi. Bu qurilma birlamchi
o’zgartkif
1
ni boshqaruvchi mexanizm
3
yordamida yaroqli zagotovkalar
6
ni
stanokka o’tkazib Yuboradi va yaroqsiz zagotovka 7 (brak «+») yoki
8
ni (brak «-
») stanokka o’tkazmaydi yoxud uni to’xtatib qo’yadi. Bunday qurilmalar ba’zan
o’lchash zaslonkalari deb yuritiladi.
Ishlov berish jarayonida avtomatik tekshiruvchi qurilma (8.17-rasm,
b)
detal
o’lchamining o’zgarishini unga ishlov berish jarayonida birlamchi o’zgartkich
4
230
bilan tekshiradi. Birlamchi o’zgartkich uch kontaktli skoba
5
ga o’rnatilgan.
Qo’yim olib tashlangach, o’zgartkich
4
kuchaytirgich
1
orqali stanokning ijrochi
qurilmasi 7 ga. ishlov berish rejimini o’zgartirish, ya’ni xomaki jilvirlashdan
tozalab jilvirlash, keyin esa o’lchamiga yetkazish rejimiga o’tish haqida komanda
beradi. Detal
6
ning o’lchami belgilangan qiymatga yetganda stanok avtomatik
tarzda ishdan to’xtaydi. Ishlov berayotganda signal lampalari
3
yongan vaqtda
pribor
2
ning ko’rsatgichlariga qarab detal
6
ning o’lchamlarini bilib olish
mumkin.
8.17-rasm.Aktiv tekshirish qurilmalari:
a
— himoya-blokirovkalash qurilmasi;
b
— ishlov berish jarayonida tekshirish
qurilmasi; v — ishlov berilib bo’lgandan so’ng tekshirish qurilmasi;
g —
o’zi
sozlanadigan qurilma.
Detallarga ishlov berilib bo’lgandan so’ng ularning o’lchamlarini avtomatik
tekshiruvchi qurilmalar (8.17-rasm,
v)
ishlov berilgan har bir detalning
o’lchamlarini o’zgartkich
1
vositasida tekshiradi hamda tekshirish natijalari
231
asosida stanokning qo’shimcha sozlash mexanizmlariga ta’sir yetadi yoxud
yaroqsiz detal
3
(brak « + ») yoki
4
(brak «—») paydo bo’lganda stanokni
to’xtatadi. Yaroqli detallar
2,
masalan, yig’ish joyiga keladi.
Yuqorida aytib o’tilganidek, bunday qurilmalar qo’shimcha sozlovchi
qurilmalar (sozlagichlar) deb yuritiladi.
Qo’shimcha sozlagichlar ishlov berilgan detallarnigina emas, balki asbob
kesuvchi hirrasining, jilvirtosh kesuvchi sirtining holatini ham tekshirishi mumkin.
Qo’shimcha sozlagichlar jilvirlash stanoklaridan tashqari, tokarlik, tish kesish va
boshqa stanoklarda ham keng ishlatiladi.
Ishlov berish jarayonida ho’shimcha sozlash bilan birga tekshirish ishlarini
ham bajaradigan avtomatik yordamchi sozlagichlar (8.17-rasm,
g)
ahamiyatga
molikdir. O’zgartkich
1
ishlov berish jarayonida detallar
2
o’lchamlarini avtomatik
ravishda tekshiradi, o’zgartkich
3
esa ishlov berilgan detal
4
ning o’lchamlarini
haytadan tekshiradi va shu tarzda birinchi o’zgartkichning ishini tekshiradi va
zarur bo’lsa, uni qo’shimcha sozlaydi.
Avtomat liniyalarda passiv va aktiv tekshirish qurilmalari ishlatiladi. Hozirgi
paytda buyumlarni berilgan dastur bo’yicha tekshirish tobora keng qo’llanilmoqda.
Ichi bo’sh silindr, yarimsfera, konus tipidagi detallarni, sirti egri chiziqli
detallarni, shuningdek teshiklar, chiqiqlar va o’yiqlar oralig’ini tekshirish uchun
koordinata o’lchash mashinalaridan foydalaniladi. Bu mashinalarda har bir
koordinata fotoelektrik qurilmalar yordamida o’lchanadi va o’lchash golovkalari
berilgan dastur bo’yicha avtomatik ravishda. suriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |