Sh. Mirziyoyev 1-mavzu: Kirish. Fanning maqsadi va vazifalari

Biz ta’lim va tarbiya tizimining barcha bo‘g‘inlari faoliyatini bugungi zamon talablari asosida takomillashtirishni o’zimizning birinchi darajali vazifamiz deb bilamiz.

Sh. Mirziyoyev

1-mavzu: Kirish. Fanning maqsadi va vazifalari

REJA:

Til –ijtimoiy hodisa.

Til – fikr ifodalashning muhim vositasi.

Tilning ijtimoiy vazifalari.

Tilning falsafiy masalalari.

Tilshunoslik sathlari munosabati haqida.

Mavzu bo`yicha tayanch tushunchalar: 

Lingvistika, ijtimoiy hodisa, tilning ijtimoiy tabiati, tilshunoslik va falsafa, tilning kommunikativ vazifasi, tilning gnoseologik vazifasi, tilning ekspressiv funksiyasi, til qonuniyatlariga dialektik qonuniyatlarning tadbiq etilishi.

Adabiyotlar:
. Каримов И. Юксак маънавият –
енгилмас куч. Т., Ўзбекистон. 2009.
.Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида»ги Фармони // Халқ сўзи 2017 йиил, 8 февраль. № 28 (6722).
.Мирзиёев Ш.М. Илм-фан ютуқлари – тараққиётнинг муҳим омили //Халқ сўзи.-2017.-6 янв. – Б.1
Солнцев В.М. Язык как системно-структурное образование. М., 1971.
Степанов Ю.С. Методы принципы современной лингвистики. М., 2001.
Тилшунослик назарияси ва методологияси. Тузувчи-Ҳ.Дадабоев Тошкент,2004.
Нурмонов А. Структур тилшунослик: илдизлари ва йўналишлари. Андижон. 2006.
Раҳматуллаев Ш. Систем тилшунослик асослари. Тил қурилишини тизим сифатида ўрганиш масалалари. –Т.: Университет, 2007.
Раҳматуллаев Ш. Тил қурилишининг асосий бирликлари. -Т.: Университет, 2002.
LoL
Aniq fanlar
Tabiiy fanlar
Л и н г в и с т и к а
Ijtimoiy fanlar

Til nima?

Til – insonlar o`rtasidagi aloqa vositasi, kishilik jamiyatining mahsulidir. Jamiyat taraqqiyotini tilsiz va til ravnaqini jamiyatsiz tasavvur etish mumkin emas.

Til nasldan naslga, avloddan avlodga o`tadigan irsiy hodisa emas, balki jamiyat taraqqiyotining mahsulidir. Bolaning qaysi tilda so`zlay boshlashi uni o`rab turgan til muhitiga bog`liq.

Tilidan ayrilgan xalq ma`naviy 

Vatanidan judo bo`ladi.

Pirimqul Qodirov

BOSH SAHIFA
REJA:
JAMIYAT STPUKTURASI
MA’NAVIY SOHA
SIYO
SIY SOHA
IJTIMOIY SOHA
HUQUQIY SOHA
IQTI
SO
DIY SOHA
Tilshunoslik fani qachon paydo bo`lgan?
Qan
day?
BILISH DARAJALARI
‘‘Venn diagrammasi”

INTUI
TIV BILISH
AQLIY BILISH
HISSIY BILISH

Nazorat savollari

1.Tilning muloqot shakllari deganda nimani tushunasiz?
2. Tilning emotiv, fatik, metalisoniy va estetik vazifalari haqida gapirib bering.
3. Lingvistik sath tushunchasi qachon maydonga keldi?
4.Til sathi deganda nima tushuniladi?
5.Lingvistik birliklar o`rtasidagi munosabatlar.
7. Bir sathga va turli sathga mansub birliklar munosabatini izohlang.
8. Paradigmatik munosabat nima ?
9. Sintagmatik munosabat qanday munosabat sanaladi?
10. Pog`onali munosabat nima?

GLOSSARIY Tilshunoslik- til haqidagi qadimiy tarixga ega bo`lgan mustaqil fandir. Til – insonlar o`rtasidagi aloqa vositasi, kishilik jamiyatining mahsulidir. “Naturalizm ”- yunoncha so`z bo`lib, tabiiy degan ma’noni ifodalaydi. Naturalizm XIX asrning ikkinchi yarmida nafaqat tilshunoslikda, balki adabiyot va san’atda ham vujudga kelgan edi. Naturalizm yuqorida ta’kidlab o`tilganidek, tabiiy fanlar sohasida erishilgan katta yutuqlar ta’sirida maydonga keldi. “Kommunikativ” - rus tilidan olingan lingvistik atama bo`lib, “fikr almashuvga oid” degan ma’noni ifodalaydi. Kishilarning o`zaro aloqa-aralashuvda o`z fikr-mulohazalarini, istak-xohishlarini, ichki kechinmalarini ifoda etib, bir-birlariga axborot yetkazishlari, ya’ni tilning jamiyatda aloqa vositasi funksiyasini bajarishi uning kommunikativ vazifasi hisoblanadi. Tilning akkumulyativ (latincha “to`plash”demakdir) vazifasi- to`plangan tajriba va bilimlarni kelajak avlodga yetkazish. “Ekspressiv” so`zi latincha so`z bo`lib, asl ma’nosiga ko`ra “kuchaytirilgan” demakdir. Bu atama tilshunoslikka ko`chma ma’nosi bilan kirgan bo`lib, “kuchli hissiy obrazlilik xususiyati” degan ma’noni ifodalaydi.