Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

Ishlab ch iq a rish k o rx o n a la rin i y o r itish g a q o 'y ila d ig a n aso siy talab lar.
Ishlab ch iq arish k o rx o n alarid a unum li ish sharoitini tash k il q ilish v a ish ch ilam in g
ish sharoitlarini y a x sh ilash m aq sad id a k o 'z n i to liq ish d an saqlovchi y oritish 
v o sitalarin i tashkil qilish sa n o a t korxonalari o ld ig a q o 'y ilg a n asosiy san itariy a- 
gig iy em k talabdir. B u n d ay sh a ro it tashkil qilish uchun san o at korxonalarini 
y o ritish tiz im la rig a q u y id ag i asosiy ta la b la r q o 'y ila d i:
1. 
Ish 
jo y la rin i 
y o ritish
san itariy a-g ig iy en ik
m e ’y o rla r 
aso sid a 
ish 
k ateg o riy alarig a m o slash g an b o 'lis h i kerak. Ish jo y la rin i m ak sim al y o ritish alb atta 
ish sh aro itin i y a x sh ila sh g a olib keladi. B u n d a ish olib b o rilay o tg an o b y ek tn in g
k o 'rin ish i y ax sh ilan ad i b u n in g n atijasid a ish unum i ortadi. B a ’zi b ir an iq ishlarni 
b a jarg an d a y o n tilish n i 50 lk (y o ru g 'lik o 'lc h o v birligi L y u k s-Ik jd an 1000 lk gach a 
osh irish bilan ish u n u m in in g 2 5% g a o s h g a n lig i m a ’lum . K o 'z b ilan k o 'rib ishlash 
unchalik shart b o 'lm a g a n q o 'p o lro q ishlarni b ajarg an d a h am y o ritilish n i 50 lk dan 
300 lk g a osh irish ish u n u m in i 5 -7% g a o shirgan. A m m o y o ritilish m a ’lum
m iq d o rg a y etg an d a n keyin undan keyingi y o n tilish n in g o sh irilish i yaxshi n atija 
berm aydi. S h uning u chun ham iq tiso d iy sa m a ra b erad ig an y o ritilish n in g o q ilo n a 
varian tin i tan lash zarur.
2. Ish olib b o n la y o tg a n y u z a g a v a k o 'z g a k o 'n n a d ig a n a tro f-m u h itg a y o ru g 'lik
b ir tekis tushadigan b o 'lis h i kerak. C hunki ag ar ish olib b o rilay o tg an y u z a d a v a
91

---

a tro f m uhitda v altiro q u ch astk alar m avjud b o 'ls a , unda k o 'z n in g u larg a tushishi va 
qaytib ish zo n asig a q arag an d a k o 'z n in g jim irla sh i va m a lu m v aq t k o 'n ik ish i kerak 
b o 'la d i Bu e sa k o 'z n in g tez c h arch ash ig a olib keladi
3 Ishchi y u zala rd a keskin so y alar b o 'm a s lig i kerak. C h unki ish y u zasid a 
keskin 
so y alam in g
b o 'lish i, 
ay n iq sa
u 
so y alar 
h arak atlan u v ch i 
b o 'ls a , 
b ajarilayotgan o b y ek tn in g k o 'rin ish in i y o m o n lash tirad i, o b y e k t k o 'z g a n o to 'g 'r i 
b o 'lib k o 'n n a d i v a bu ish n in g sifatini h am d a u n u m d o rlig in in g p a say ish ig a olib 
keladi. S h u n in g uchun ham san o at korxonalari to 'g 'r i tu sh ay o tg an o fto b nurlarini 
so y ab o n lar v a b o sh q a o fto b g a qarshi v o sitalar bilan to 's is h i kerak, chunki quyosh 
n u rla n keskin so y alar paydo b o 'lis h ig a olib keladi
4 Ishchi zo n ala rd a to 'g 'r i yo k i n u r qaytishi t a ’sirid a hosil b o 'la y o tg a n y altirash
b o 'lm a slig i kerak. C hunki ish zonalaridagi y altirash k o 'z n in g k o 'rish qobiliyatini 
p asay tirib , k o 'z n i q a m a sh tin sh i m um kin. Y altiroq y u z a la r y o ritish asboblariniig 
y u zala rid a, n u r q aytarish ta 's irid a hosil b o 'la d ig a n y a ltira sh la r n u r qaytarish 
koeffitsiyenti k atta b o 'lg a n y u zala rd a v u ju d g a keladi Y altirash n i kam aytirish 
y o ritish asb o b larin m ig n u r tarqatish b u rch ak lan n i tanlash v a n u r q ay tarish t a ’sirida 
hosil b o 'la d ig a n y a ltira sh la m in g n u r to 's is h y o 'n a lish la rin i o 'z g a rtirish h iso b ig a 
e n sh ish m um kii.
5. 
Y o n tilis h m iqdori v aq t b o 'y ic h a o 'z g a rm a s b o 'lish i kerak. Y o ritilish n in g
k o 'p a y ib -k a m a y ish i, a g ar u o q ti n - o 'q tin r o y beradigan b o 'ls a , k o 'z g a zarar 
keltiradi, chunki k o 'z y o ru g 'lik o 'z g a n s h la rig a k o 'n ik ish ig a to 'g 'r i keladi. B u esa 
k o 'z n in g tez ch arch ash ig a olib keladi
Y o ritilish n in g o 'z g a n n a s lig ig a m uhim o 'z g a rm a s k u ch lan ish li m anbalardan 
fo y d alan ish y o 'li bilan erishilishi m um kin
6 
Y o ru g 'lik nurlarini optim al y o 'n a lis h bilan y o 'n a ltiris h kerak; b u n d a m a lum
h o latlard a d etain in g ichki y u zala rin i k o 'ris h v a b o sh q a h o llard a detal yuzasidagi 
kam ch ilik lam i y ax sh iro q k o 'rish im koniyati tug iladi M ash m aso zlik sanoatida, 
m asalan, 
rasto ch k a 
stanogi 
uchun 
m axsus 
optik 
tiz im g a
ega 
b o 'lg a n
y o ritg ich lard an foydalaniladi. Bu y o ritg ich hosil qilgan nurini to 'p la b , ishlov 
b e n la y o tg a n detaining ichki tom onini y o ritad i B u to 'p la n g a n nurli n u q ta 3000 Ik

---

atro fid a y o ritish n i t a ’m inlaydi v a stanokni to 'x ta tm a sd a n detal sifatini aniqlash 
im koniyatini tu g 'd ira d i.
7. 
Y o a ig 'lik n in g lozim b o 'lg a n sp ek tr sostavini tanlash zarur. B u talab 
m a te ria lla m in g rangini aniq belgilash zaru r b o 'lg a n h o lla rd a m u h im rol o 'y n a y d i.
8 Y o ru g 'lik qu rilm alari q o 's h im c h a x a v f v a zararlik lar m anbai b o 'lm a slig i 
kerak. S h uning u chun y o ritish m anbalari ajratad ig an issiqiikni, to v u sh chiqarishini 
m aksim al kam ay tirish kerak.
9 
Y o ritish qurilm asi ishlatish uchun qulay, o 'rn a tis h o so n va iqtisodiy 
sam arad o r b o 'lis h i kerak