Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Foizsiz sof marja
(F
sm
) – bank tomonidan ko‘rsatilgan xizmatlar 
bo‘yicha olinadigan haq (B
xh
) bilan bank tomonidan to‘langan 
komission to‘lovlar (B
kt
) o‘rtasidagi farqdir.
 
 

---

453
kt
xh
sm
B
B
F
−
=
 
Foizsiz sof marja miqdoridagi o‘zgarishlar bank xizmatlari bo‘yicha 
o‘rnatiladigan haqlar hajmini o‘zgartirish orqali amalga oshiriladi.

[285]. 
Erkin foiz siyosatini o‘tkazish uchun kredit muassasasi eng 
avvalo bank xizmatining ichki qiymati qanday oraliqda bo‘lishi va bu 
koeffitsiyent qanday daraja atrofida bo‘lishini bilishi shart. Bu ko‘rsat-
kich bank tomonidan joylashtirilgan mablag‘ va uning har bir so‘mi 
sarflangan xarajatlarning har bir so‘mini qanchalik darajada qoplaganini 
ifodalaydi. 
Bu ko‘rsatkich minimal foizli marja (M
fm
) deb atalib, u quyidagicha 
aniqlanadi: 
100
⋅
−
=
d
t
bf
fm
А
Х
Х
М
Bu yerda: 
X
bf 
– joriy davrda bank faoliyatini ta’minlash uchun sarflangan 
xarajatlar; 
X
t
– bankning boshqa turli xarajatlari (aktiv operatsiya 
xarajatlaridan tashqari); 
A
d
– bankning ishlayotgan aktivlari.
X
bf
– ya’ni joriy davrda bank faoliyatini ta’minlash uchun 
sarflangan xarajatlar tarkibiga quyidagilar kiradi: 
ma’muriyatni saqlash va ijtimoiy-maishiy maqsadlar uchun 
xarajatlar; 
to‘langan to‘lovlar, shu jumladan, kassa, hisob operatsiya va 
olingan kafolatlar bo‘yicha xarajatlar; 
boshqa operatsion xarajatlar, shu jumladan, texnika qarovi uchun 
to‘lovlar, axborot xizmati, blankalarni tayyorlash, ko‘paytirish, jo‘natish 
bo‘yicha xarajatlar, amortizatsiya to‘lovlari, bino va inshootlarni 
saqlash, pochta, telegraf xarajatlari va h.k.; 
boshqa ishlab chiqarish xarajatlari, shu jumladan, kredit 
muassasasidagi anjomlarni sotish, akt qilish, hisobdan chiqarib tashlash, 
debitorlik qarzlarni o‘chirish, o‘g‘irlangan naqd pulni, moddiy 
mablag‘larni, qalbaki qog‘oz pullar va tangalarni hisobdan chiqarish (akt 
qilish) uchun qilingan xarajatlar, ijara to‘lovlari, arbitraj ishlari bo‘yicha 
sud xarajatlari, auditorlik tekshiruvlar va hisobotlarni ko‘paytirish uchun 
qilingan xarajatlar. 
X
bf
va X
t
xarajatlar bank hisobotidagi foyda va zarar