|
bank-benefitsiar
foydasiga qarz oluvchi va kafil o‘rtasida
tuziladigan yozma shakldagi kafillik shartnomasi bilan rasmiylashti-
riladi. Fuqarolar yig‘inining mahalla, qishloq, ovul Kengashi, kafillik
shartnomasiga muvofiq, qarz oluvchining majburiyatlari bo‘yicha o‘z
mulki bilan javob beradi.
Kredit so‘rab berilgan arizaning bankka kelib tushgan kundan
boshlab, ushbu ariza bo‘yicha bank tomonidan xulosa berish muddati 5
ish kunidan oshmaydi.
Kredit shartnomasi tuzilganidan so‘ng kredit bo‘limi xodimi,
muddati va foiz stavkasini ko‘rsatgan holda, ssuda hisob raqamini
ochish to‘g‘risida buxgalteriyaga ko‘rsatma beradi.
Mikrokredit berish to‘g‘risida qaror qabul qilingan vaqtdan boshlab
qarz oluvchiga kredit varaqachasi ochiladi va uning yordamida kredit
ustidan nazorat amalga oshiriladi.
[208].
Kredit mijozning talab qilib olinguncha depozit hisob raqami
joylashgan manzili bo‘yicha beriladi. Kreditlar alohida ssuda hisob
raqamini ochish va ushbu hisob raqamidan qarz oluvchining to‘lov
topshiriqnomalari asosida moddiy-tovar boyliklar uchun naqd pulsiz
o‘tkazish yo‘li bilan yoki mikrokreditning 50 foizgacha miqdorida naqd
pul shaklida, pul cheklarini to‘lash yo‘li bilan beriladi.
Naqd pul shaklida berilgan mikrokreditlarni qaytarish va ularning
foizlarini to‘lash majburiy tarzda bank kassasiga naqd pul topshirish
yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Yuridik shaxs maqomini olmasdan faoliyat ko‘rsatayotgan yakka
tartibdagi tadbirkorlar va dehqon xo‘jaliklariga berilgan mikrokreditlar
kredit ajratish muddatiga qarab mos ravishda 12601 - «Yakka tartibdagi
tadbirkorlarga berilgan qisqa muddatli ssudalar» va 13801 - «Yakka
329
tartibdagi tadbirkorlarga berilgan o‘rta muddatli ssudalar» balans hisob
raqamlarida hisobga olinadi.
Alohida ssuda hisob raqamlari bo‘yicha berilgan mikrokreditlar
bo‘yicha kredit bo‘limi xodimining farmoyishiga ko‘ra muddatli
majburiyatnomalar rasmiylashtiriladi va ular kreditlash muddatlariga
qarab, to‘la qaytarilguniga qadar 91901 – «Qarz oluvchilarning qisqa
muddatli ssudalar bo‘yicha majburiyatlari» va 91903 – «Qarz oluvchi-
larning o‘rta muddatli ssudalar bo‘yicha majburiyatlari» nomli, ko‘zda
tutilmagan sharoitlar hisob raqamlarida hisobga olinadi. Qaytarish
muddatlari pul oqimining kelib tushish istiqboliga qarab, bir necha
bosqichda qoplashni ko‘zda tutuvchi jadval shaklida taqdim etilishi
mumkin.
Qaytarish muddati yetib kelganda va qarz oluvchining pul
mablag‘lari mavjud bo‘lmagan taqdirda, kredit muddati o‘tgan ssudalar
hisob raqami orqali undirib olishga taqdim etiladi, u bo‘yicha muddatli
majburiyatnomalar esa 2-kartotekaga joylashtiriladi.
Tijorat banklari kreditdan foydalanishning butun
muddati davomida
doimiy monitoring amalga oshiriladi va u qarz oluvchi tomonidan uning
loyihasi va kredit shartnomasi shartlarining amalga oshirilishiga har
tomonlama ko‘maklashishga qaratilgan bo‘lishi lozim.
Monitoring jarayonida bankka berilgan garov holati va kreditdan
samarali hamda maqsadli foydalanish bo‘yicha joylarga borib
tekshiruvlar o‘tkazib turiladi. Berilgan kreditdan boshqa maqsadda
foydalanganlik holati aniqlanganda, bank kredit shartnomasida berilgan
tartibda, kreditning maqsadga nomuvofiq ishlatilgan qismini qarz
oluvchining talab qilib olinguncha depozit hisob raqamidan muddatdan
oldin undirib olish huquqiga ega.
Qarz oluvchi tomonidan asosiy qarzni va unga hisoblangan foizlarni
kredit shartnomasida kelishilgan muddatda qaytarilmasa, bank Fuqarolik
kodeksining 280-moddasi ikkinchi qismiga muvofiq mustaqil ravishda,
sudga murojaat qilmasdan, garov predmetini tasarruf qilish huquqiga
ega bo‘ladi.
[209].
Tijorat banklari o‘z Nizomlariga va valuta operatsiyalarini
amalga oshirish uchun ularga O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki
tomonidan berilgan litsenziyada ko‘rsatilgan huquqlarga muvofiq
ravishda faqat o‘z ishlab chiqarish faoliyati uchun respublikada ishlab
chiqarilmaydigan asbob-uskunalar, xomashyo va butlovchi qismlarni
import yo‘li bilan xarid qilish uchun chet el valutasida mikrokreditlar
330
berishlari mumkin.
Tijorat banklari tomonidan chet el valutasidagi mikrokreditlar o‘z
kredit resurslari va chetdan jalb qilingan kredit mablag‘lari, shu
jumladan, xorijiy banklarning kredit liniyalari hisobidan amalga
oshiriladi.
Chet el valutasidagi mikrokreditlar banklar bilan qarz oluvchilar
o‘rtasida tuziladigan kredit shartnomalaridan belgilanadigan tijorat
shartlari asosida naqdsiz shaklda beriladi.
Chet el valutasida berilgan kreditlar bo‘yicha foizlarning to‘lovi,
to‘lov sanasidagi birjadan tashqari valuta bozori kursi bo‘yicha milliy
valutada amalga oshiriladi. Asosiy qarzni to‘lash chet el valutasida
amalga oshiriladi, qarzdorning chet el valutasidagi hisob raqamida
mablag‘ mavjud bo‘lmagan taqdirda to‘lov sanasidagi birjadan tashqari
valuta bozori kursi bo‘yicha milliy valutada to‘lanishi mumkin.
Chetdan jalb qilingan kredit mablag‘lari hisobida chet el valutasida
mikrokreditlar berish tijorat banklariga xorijiy kredit liniyalarini ajratish
shartlariga muvofiq amalga oshiriladi. Qarz oluvchilarga chet el
valutasida kredit berish jarayonida, qarz oluvchilar tijorat banklaridan
oldin olingan kreditlarga doir majburiyatlarini o‘z vaqtida bajargan
bo‘lishlari lozim.
Qarz oluvchilarga chet el valutasida mikrokredit olish uchun
xorijdan sotib olinadigan mahsulot tavsifi, u xarid qilinadigan mamlakat,
uning qiymati, to‘lov valutasi, uskunalar sotib olinadigan holda - zarur
xomashyo bilan ta’minlanganligiga oid ma’lumotlarni bankka taqdim
etadi. Chet el valutasida mikrokredit olish uchun berilgan ariza
yuqoridagi tartibning 2.6-bandida belgilangan muddatda ko‘rib
chiqiladi. Mikrokredit bo‘yicha qarzdorlikni to‘lash chog‘ida birinchi
navbatda kreditdan foydalanganlik uchun foizlar undiriladi.
Mikrokredit belgilangan muddatlarda qaytarilmagan taqdirda,
shuningdek, qarzdorning milliy valutadagi talab qilib olinguncha depozit
hisob raqamida mablag‘lar yetarli bo‘lmagan yoki mavjud bo‘lmagan
hollarda, tijorat banklari mikrokreditning qaytarilmagan summasini
qonunchilikda
belgilangan tartibda qarzdorning chet el valutasidagi talab
qilib olinguncha depozit hisob raqamidan undirib olish huquqiga
egadirlar.
Qarz oluvchining talab qilib olinguncha depozit hisob raqamida
mablag‘lar yetarli bo‘lmagan yoki yo‘q bo‘lgan taqdirda mikrokredit-
ning summasi qonunchilikda belgilangan tartibda kafolat beruvchining
331
yoki kafilning zimmasida bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
