Sh. Abdullayeva I f. d., prof

ko‘zlangan foydaning yetarli bo‘lmasligi riskidir
. 
Bank faoliyatida yoki bankdan tashqaridagi sharoitning yoki hukumat 
qonunchiligining o‘zgarishi natijasida bank foydasi hajmi keskin 

---

424
qisqarib ketishi mumkin. Banklararo raqobatning kuchayishi bank aktivi 
bo‘yicha daromad bilan bankning vaqtincha mablag‘ jalb qilishidagi 
xarajati orasidagi farqning qisqarishiga olib keladi.
Natijada bank aksionerlarining bitta aksiyaga to‘g‘ri keladigan 
daromadi miqdori kamayib ketadi va bank aksiyasining bahosi pasayib, 
uning obro‘siga putur etadi. 
Ko‘zlangan foydaning yetarli bo‘lmasligi riski quyidagi ko‘rsatkich-
larda o‘z ifodasini topadi: 
soliq to‘langandan keyingi daromadning o‘zgarishi;
bank kapitali va aktivlari daromadliligining tebranishi. 
Bank kapitali va aktivlari daromadliligining tebranishi qancha 
kuchli bo‘lsa, bankning daromadi risk (xatar) ostida qoladi. Bankning 
qimmatli qog‘ozlariga o‘z mablag‘larini jalb qilgan investorlar foyda 
olmasliklari riski vujudga kelganini tushunsalar, ular bankning boshqa 
vositalar yordamida daromad olishga yoki mablag‘larini boshqa 
daromadliroq faoliyatlarga yo‘naltirish harakatiga tushib qoladilar. 
 
8.3. Risklarni boshqarish usullari 
 
[272].
Eng avvalo shuni ta’kidlash lozimki, bank faoliyatida gap 
riskdan umuman qochish to‘g‘risida emas, balki uni oldindan chama-
lash, ko‘ra bilish va uni minimal darajaga tushirish haqida boradi. Risk-
ni boshqarish o‘z oldiga aksariyat hollarda bankning o‘z mablag‘larining 
bir qismini yo‘qotish «xavfi», daromad ololmay qolish yoki moliyaviy 
operatsiyalarni amalga oshirish natijasida qo‘shimcha xarajatlarga yo‘l 
qo‘yib bo‘lsa-da, faoliyatni ijobiy natija bilan yakunlashni maqsad qilib 
qo‘yadi. 
Umuman bank riskini boshqarish riskni yuzaga kelish ehtimolini 
xomcho‘t qilish, risk tufayli yuzaga keladigan noxush holatlarga yo‘l 
qo‘ymaslik yoki ularning ta’sirini kamaytirish bo‘yicha chora-tadbirlarni 
ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi. Riskni boshqarish jarayoni quyidagi 
bosqichlarni o‘z ichiga oladi (37-chizma). 
Bank riskini boshqarish banklar faoliyatini chuqur bilish, ular 
bajaradigan operatsiyalarning samaradorligini aniqlay olish, bankning 
kredit, investitsiya, valuta siyosati va boshqa faoliyat turlari bo‘yicha 
optimal qarorlar qabul qilishga erishish, mijozlarning xo‘jalik faoliyati 
va ularning moliyaviy ahvoli, tarmoqlar faoliyatining xususiyatlarini 
mukammal bilishni talab etadi. 
Bank riskini boshqarishda bank boshqaruvchisining asosiy vazifasi 

---

425
bank faoliyatini olib borishda yuzaga keladigan daromad bilan unda 
yuzaga keluvchi risklar o‘rtasidagi optimal variantini topishdan iborat.