Sh. Abdullayeva I f. d., prof

[250].
Shartnoma tomonlari – 
bank (shu jumladan, litsenziyaga 
ega bo‘lgan kredit muassasasi) va mijoz (hisobvaraq egasi)dir. Bu 
shartnomada xizmat ko‘rsatuvchi hamma vaqt bank yoki bunday turdagi 
harakatlar (bitimlar)ni amalga oshirish uchun litsenziyaga ega bo‘lgan 

---

395
kredit muassasasi bo‘ladi. Mijoz sifatida har qanday yuridik va jismoniy 
shaxslar qatnashishi mumkin. 
Shartnoma predmeti –
shartnoma bilan kelishilgan operatsiyalarni 
amalga oshirish uchun mijozning bankdagi hisobvarag‘ida mavjud 
bo‘lgan pul mablag‘laridir. Bank o‘z mijozlarining ko‘pincha naqd 
pulsiz shaklda, hisobvaraqdagi yozuv shaklida mavjud bo‘lgan pul 
mablag‘larini tom ma’noda aytganda, saqlamaydi. Shuningdek, bank 
omonati shartnomasi kabi bank bilan mijoz o‘rtasida oddiy huquqiy 
munosabatlar emas, balki majburiyatli huquqiy munosabatlar tarkib 
topadi. 
Mijozning huquqiy maqomi va uning hisobvarag‘i kiritilgan pul 
mablag‘lari bilan amalga oshirilgan operatsiyalar doirasiga qarab bank 
hisobvaraqlari quyidagi turlarga bo‘linadi (35-chizma). 
 
 
 
35-chizma. 
Bank hisobvarag‘i turlari. 
Asosiy hisobvaraq 
hisob-kitob hisobvarag‘i bo‘lib, u tijorat 
tashkilotlariga to‘lovlarni to‘lash, kreditlar olish, tushumlarni kiritish va 
bank hisobvarag‘i shartnomada ko‘zda tutilgan boshqa operatsiyalarni 
amalga oshirish uchun ochiladi. Hisob-kitob varaqlari ko‘pgina tijorat 
tashkilotlariga (fondlar, ko‘ngilli birlashmalar, matlubot kooperatsiya-
lari nafaqat mulk egasi, balki boshqa manbalar hisobiga moliyalashtiri-
ladigan muayyan turdagi muassasalarga) ochiladi. Hisob-kitob varaqlari 
yuridik shaxs ariza iltimosnomasi bilan uning filiali va vakolatxonasiga 
ham ochilishi mumkin.