Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Aktivlarga: 
naqd pul mablag‘lari;
aksiya va obligatsiyalar; 
qarindoshlar, o‘rtoqlar va boshqa yaqinlarning kreditorlik 
qarzlari; 
ko‘chmas mulk; 
sug‘urtalangan hayot pulini qaytarib olinadigan qismi va h.k. 

---

372
kiradi.
Passivlarga: 
bankka to‘lanadigan qarzlar; 
qarindosh, yaqin kishilar va boshqalarga to‘lanadigan qarzlar; 
soliq va schyotlar bo‘yicha qarzlar; 
qo‘yilgan mablag‘lar qiymati; 
shartnomalar bo‘yicha to‘lovlar; 
sug‘urta to‘lovlari maqsadida foydalanilgan kreditlar va 
boshqalar kiradi. 
Shunday qilib, mayda qarz oluvchilarning kreditga layoqatliligini 
baholash uchun bank quyidagi baholash tizimidan foydalanadi: 
1.
Amaliy riskni baholash; 
2.
Mijoz faoliyatini kuzatish; 
3.
Bankirning korxona egasi bilan shaxsiy suhbati; 
4.
Korxona egasining shaxsiy moliyaviy holatini baholash. 
[235].
Jismoniy shaxsning kreditga layoqatlilik darajasini baholash 
quyidagilarni baholashlarga asoslanadi: 
so‘rab olinayotgan qarz bilan shaxsiy daromad o‘rtasidagi nisbat; 
umumiy mablag‘ va moliyaviy holatni baholash; 
oila tarkibi va shaxsiy tomonlar; 
mijozning kreditdan foydalanish tarixi. 
Masalan, Fransiyada jismoniy shaxsning kreditga layoqatlilik 
darajasi 
skoring 
tizimi bo‘yicha baholanadi. Iste’mol kreditini berish 
sharti va uning maqsadga muvofiqlik dasturi uchta bo‘limdan iborat: 
kredit to‘g‘risida ma’lumot; 
mijoz to‘g‘risida ma’lumot; 
mijozning moliyaviy holati. 
Birinchi bo‘limda: 
kredit beruvchi bank xodimi; 
kredit turi va summasi; 
mijozga doir hujjat raqami; 
agentlik nomi; 
kreditni uzishning davriyligi; 
sug‘urta to‘lovlarisiz foiz stavkasi; 
qarz beriladigan va uziladigan oy, kun; 
sug‘urtalash zaruriyati to‘g‘risida savolga javob; 
sug‘urta to‘lovi va to‘lovisiz har oy to‘lanadigan qarzning mutl
а
q 
summasi. 

---

373
bankka to‘lanadigan jami foiz va sug‘urta to‘lovlari haqida 
ma’lumotlar keltiriladi.