Sh. Abdullayeva I f. d., prof

 
35-jadval. 
Lizing va kredit, ular o‘rtasidagi farqlar 
 
 
Munosabat turlari 
№
 Farqli 
jihatlari 
Kredit Lizing 
1.
Obyektga nisbatan 
mulkchilik huquqi 
Mulkdan 
foydalanish va uni 
boshqarish huquqi 
to‘la qarz oluvchiga 
o‘tadi 
Mulkka egalik 
qilish va undan 
foydalanish mulkiy 
huquqdan to‘la ajraladi. 
Mulkka ijaraga oluvchi
xo‘jayinlik qiladi. 
2.
Sotuvchiga nisbatan 
xaridorning kim 
bo‘lishi 
Kredit oluvchi 
yoki uning vakili 
Agar lizing oluvchi lizing 
sotuvchini o‘zi tanlasa, u 
holda har ikkala subyekt 
bir xil mavqega ega 
bo‘ladi. Agar lizing 
oluvchi lizing sotuvchini 
o‘zi tanlamasa, u holda 
lizing beruvchining o‘zi 
xaridor sifatida maydonga 
chiqadi. 
3.
Kredit ta’minoti 
nuqtayi nazardan 
Mulkni 
garovga qo‘yish 
Bank kafolati
Asosan lizing obyekti 

---

248
Ipoteka
Sug‘urta 
4.
Lizing obyektiga 
qilinadigan xarajat 
tasnifi nuqtayi 
nazardan 
Kredit hisobiga 
investitsiyalash 
Lizing to‘lovlari, 
ya’ni: 
→
kredit uchun to‘lov; 
→
amortizatsiya 
ajratmalari; 
→
komission to‘lovlar; 
→
qo‘shimcha xizmatlar 
uchun to‘lovlar; 
→
qo‘shilgan qiymat 
solig‘i; 
→
sug‘urta to‘lovlari 
5.
Kredit berish va uni 
qoplash shakli 
Valuta-pul 
shaklida
Tovar shaklida; 
Valuta-pul shaklida; 
Aralash shaklda 
6.
Kredit va savdo oldi-
sotdisidagi bog‘lanish 
nuqtayi nazardan 
Kredit 
munosabati oldi-sotdi 
aktini bajarish bilan 
bog‘liq 
Har doim ham sotib 
olishdan boshlanmaydi 
yoki sotish bilan 
yakunlanmaydi 
7.
Kreditni qoplash 
manbayi 
Kredit 
oluvchining daromadi 
va foydasidan 
Mahsulot 
tannarxiga qo‘shiladigan 
amortizatsiya ajratmalari 
va boshqalar hisobidan 
8.
Qo‘shilgan qiymatga 
soliq solish nuqtayi 
nazardan 
Soliq 
solinmaydi 
Soliq solinadi 
9.
Qarziy munosabatda 
qatnashuvchilar 
nuqtayi nazardan 
Kreditor va 
kredit oluvchi 
Lizing beruvchi, 
lizing sotuvchi va lizing 
oluvchi
Jadvaldan ko‘rib turibmizki: 
agar bank uzoq muddatli kreditida undan foydalanganligi uchun 
soliq to‘lovlaridan so‘ng foyda hisobidan foiz to‘lansa, lizingda esa bu 
to‘lovlar mahsulot tannarxiga qo‘shiladi. Bu foydaga soliq solish 
bazasini bir muncha kamaytiradi; 
agar bank krediti eng avvvalo moliyalashtirishda qo‘shimcha 
manba yaratsa, lizing odatda 100 foiz moliyalashtirishni ta’minlaydi; 
lizingga olingan mulk lizing beruvchi balansida aks ettiriladi. Bu 
lizing oluvchining moliyaviy ko‘rsatkichlarini, xususan, rentabellik 
darajasini, o‘z mablag‘i va qarzlari koeffitsiyentlarini bir muncha 
yaxshilaydi, qo‘shimcha qarz mablag‘larini jalb qilishga imkon yaratadi; 

---

249
ko‘pgina mamlakatlarda lizing munosabatlari bank krediti orqali 
uskunalar sotib olishdan ko‘ra tadbirkorlarning xarajatlarini 20-30 
foizga kamaytirilishiga olib keladi; 
lizing jadallashtirilgan amortizatsiyadan foydalanishga imkon 
beradi. Bu esa tadbirkorga mulk solig‘i summasini kamaytirishga imkon 
yaratadi; 
lizingda mahsulot sifati, uning butligi, yetkazib berish muddati va 
boshqa xizmatlar uchun lizing beruvchi emas, balki mazkur mahsulotni 
ishlab chiqaruvchi javob beradi. 
Lizing mulkni yollash yoki “prokat”ga olish tushunchasidan ham 
farq qiladi (36-jadval).