Sh. Abdullayeva I f. d., prof

Birinchidan, 
tijorat banklarining malakali buxgalter kadrlar bilan 
notekis to‘ldirilganligi. Ayonki, banklarning, shuningdek, turli bank 
assotsiatsiyalarining faol ishtirokisiz malakali buxgalter kadrlar tay-
yorlash muammosini echish juda qiyindir. 
Ikkinchidan, 
buxgalteriya hisobotining xalqaro standartlariga 
o‘tishi munosabati bilan bank amaliyotida hozirgi kunda buxgalterlik 
kasbi to‘g‘risida tasavvurlarning tubdan o‘zgarishi yuz bermoqda. 
Agarda ilgari buxgalteriya hisobi hisobchilikka tenglashtirilgan bo‘lsa, 
bugungi kunda buxgalteriya hisobi undan tashqari axborotni tahlil qilish 
va boshqaruv qarorlarini qabul qilishda ishtirok etish, ya’ni bank 
menejmentini ham o‘z ichiga oladi. Shu sababli, buxgalter kadrlarning 
bank boshqaruviga ishtirok etishi majburiyat sifatida qaralmog‘i lozim. 

---

194
Uchinchidan, 
bir qator bank operatsiyalarini buxgalteriyada rasmiy-
lashtirish uchun me’yoriy bazaning yetishmasligi, tijorat banklarining es-
kirgan planschyotlari bank faoliyatini tahlil etishni qiyinlashtiradi, xorijiy 
banklar amaliyotida qo‘llaniladigan, banklar ishonchliligi va barqarorligini 
baholash ko‘rsatkichlari va koeffitsiyentlaridan foydalanish imkonini 
bermaydi. 
To‘rtinchidan, 
ma’lumotlarni uzatish, telekommunikatsiyalar va 
qalbaki hujjatlarning bank faoliyatiga kirib kelishidan bank axborotlari-
ni himoya qilish vositalari texnik jihozlanishining yetarlicha bo‘lmagan 
darajasi, shuningdek, kompyuter xavfsizligini ta’minlashning yetarli 
darajada emasligi. Bu yerda ba’zi banklarning bank sirini ta’minlashga 
noqobilligi, shu bilan birga, bank biznesini rivojlantirish bank sirini 
ta’minlashni davlat siyosati darajasiga ko‘tarishni talab qiladi (G‘arb 
statistikasi ma’lumotlariga ko‘ra, bank sohasidagi jinoyatlarning 60 
foizi bank xodimlari tomonidan amalga oshiriladi). 
Beshinchidan, 
ba’zi auditorlik firmalarining buxgalteriya hisobi 
sohasida yetarlicha kasbiy mahoratga ega emasligi, tekshirish sifatlari va 
mas’uliyatining yo‘qligi ham buxgalteriya ishining umumiy darajasiga 
salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Qayd qilingan omillarni hisobga olgan holda bank hisobi sifatini, 
uning ishonchliligi va realligini oshirish zarur. Quyida buxgalteriya 
hisobining asosiy tamoyillarini ochib beruvchi xalqaro standartlarning 
ayrimlarini keltiramiz.