Sh. Abdullayeva I f. d., prof

[110]
. Bank balansining hisoblari (schyotlari) aktiv, passiv va aktiv-
passiv xillarga bo‘linadi (26-chizma). 
Aktiv hisoblarda 
bank resurslarining qay tariqa joylashtirilgani 
ko‘rsatiladi va aktiv operatsiyalarni amalga oshirish jarayonida qilingan 
sarf-xarajatlar miqdorini ko‘rsatib beradi. 
Passiv hisoblarda 
bank resurslarining shakllanish manbalari aks 
ettiriladi. Passiv hisoblar bo‘yicha oxirgi saldo kredit bo‘yicha 
ko‘rsatiladi. 
Aktiv-passiv hisoblarda 
asosan bankning boshqa banklar, 
jumladan, xorijiy banklar, mijozlar, omonatchilar va boshqa kreditorlar 
bilan bo‘ladigan hisob-kitoblariga aloqador operatsiyalari qayd qilib 

---

178
boriladi. Bu turdagi hisobning oxirgi saldosi debet va kreditdagi 
qoldiqlarni alohida-alohida ko‘rsatilgan holda mufassal qilib beriladi. 
Aktiv hisoblar 
 
Passiv hisoblar 
Aktiv-passiv hisoblar 
bank kassalaridagi 
naqd pullar
qimmatli qog‘ozlar 
ko‘rinishidagi 
investitsiyalar 
sotib olingan chet el 
valutalari 
davlat budjetiga 
qilingan sarf-xara-
jatlar 
ssuda operatsiyalari 
debitor qarzdorlik 
asosiy vositalar 
xo‘jalik xarajatlari va 
boshqalar
bank jamg‘armalari 
naqd pullar 
bank foydasi 
davlat budjeti 
daromadlari 
hisob raqamlari va 
joriy hisoblar 
depozitlarda qolgan 
mablag‘lar 
kredit, qarzdorlik va 
boshqalar 
xorijiy banklar bilan 
aloqalar 
mijozlar bilan aloqalar 
omonatchilar va 
kreditorlar bilan 
aloqalar 
 
26-chizma
.
 
Bank balansining schyotlari. 
Bank aktivining naqd pullar va boshqa kassa hujjatlari moddasini, 
ya’ni xazinadagi naqd pullar va boshqa inkassatsiya jarayonidagi pul 
mablag‘larini, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankidagi majburiy 
zaxiralar hisob varag‘idagi pul mablag‘larini ham vakil banklarga 
joylashtirilgan mablag‘larni ham ko‘pincha birlamchi zaxiralar deyiladi. 
Buning ma’nosi shuki, bankda depozitlar hajmi kam bo‘lgan vaqtda 
talabi qondirilishi muhim bo‘lgan biror bir bank mijozi kredit olishi 
to‘g‘risida bankka murojaat qilganda va bank bu talabni qondirishni 
maqsadga muvofiq deb hisoblaganda, aktivning bu moddadagi mab-
lag‘lari bank uchun juda katta ahamiyatga ega. 
Aktivning «Qimmatli qog‘ozlar» va «Investitsiyalar» moddalari 
ikkilamchi zaxiralar hisoblanadi. Qimmatli qog‘ozlar ikki qismdan 
iborat bo‘ladi: 
1. Likvid qimmatli qog‘ozlar 
2. Foyda keltiruvchi qimmatli qog‘ozlar.
Bank o‘z mablag‘larining asosiy qismini qimmatli qog‘ozlarning 
likvid qismiga yo‘naltiradi. 
Bank aktivlarining asosiy qismi muddatsiz omonatlar bo‘lgani,