Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

Л.В.Лисовский тадқиқотларидан маълум бўлишича, ”Яна 
касб танлашга тўғри келса, яна шу касбни танлармидингиз?” деган саволга 
сўралганларнинг учдан бир қисми рад жавобини беришган. Юқори курсларда 
танлаган касбидан қониқадиганлар камаймасдан, аксинча ортиб боради. 
Буни ҳар хил сабаблар билан тушунтириш мумкин: олий ўқув 
юртидаги ўқитиш даражаси билан, ўқувчилик вақтида пайқамаган бўлғуси 
касбнинг салбий жиҳатларини кўриш билан ва ҳ. Кўпчиликда қониқмаслик 
ривожланишдаги инқирозли оддий нуқта бўлиб, амалиёт бошланганда 
буларнинг бари йўқолиб кетади. Ёш мутахассис ишга тушганда янги 
қийинчиликлар вужудга келади. Уларнинг баъзилари юқори маъсулият 
ҳиссига жавоб бера олмайди, баъзиларда эса талаблар олинган билим 
даражасидан анча қуйида бўлади. Шундай қилиб, ривожланишнинг олий
ўқув юртидаги варианти низолардан ҳоли эмас. 
Инсоннинн ҳаёт йўли турли тумандир.Илк ўспиринликда инсон ҳаёт 
йўлини ўзи танлайдигандек туюлади, лекин унинг касб танлашига тарбия, 
муҳит ва бошқалар ҳам таъсир қилади.Касб-ҳунар коллежи ёки лицейни 
битиргандан сўнг шахсий бўлмаган ташқи омилларнинг таъсири янада кучли 
бўлади.
В.Н.Шубкиннинг таъкидлашича, биз танлайдиган йўллардан бошқа
бизларни танлайдиган йўллар ҳам мавжуд. Олий ўқув юртини тугаллаган 

---

ёшлар таълимни ҳаётни мазмунли ва қизиқарли қилиш воситаси сифатида
ҳамма нарсадан устун қўйишади. Ишлайдиган ёшлар эса таълимнинг 
моҳиятини жамиятга кўпроқ фойда келтиришда деган фикрдалар.
Ўспиринлар турли касбларни турлича баҳолайдилар.17 ёшлилар 
касбларни қонтраст “оқ-қора”, мавҳум деб баҳоласалар, 25 ёшлилар 
ўзларининг ҳаёт йўллари билан баҳолайдилар. Муваффақиятли касбга 
йўналтиришнинг муҳим шартларидан бири ўқувчиларнинг меҳнатга тўғри 
муносабатда бўлиши ва уларнинг фаоллигидир.  
Касбга йўналтириш – шахснинг ижтимоий тақдирини белгилашнинг 
таркибий қисмидир. Касб танлаш - ҳаёт мазмуни ҳақидаги ўйлари ва
шахсий “Мен” табиати билан мос келганда муваффақиятли ҳисобланади.
Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти талабаларида