Ш. А. Агзамова, Э. А. Шамансурова, Д. К. Ганиева, С. А. Убайдуллаева

ЎТ ЧИҚАРИШ ЙЎЛЛАРИ ДИСКИНЕЗИЯСИ 
Ўт қопи ва ўт чиқариш йўллари сфинктери дискинезияси ўт қопи ва 
сфинктер мушакларини нотўлиқ, жуда кўп ѐки бевақт қисқаришини ўз ичига 
олади. Бунинг натижасида ўт чиқарилишини бузилиши келиб чиқади. 
Табиатига кўра ўт чиқариш йўллари дискинезиясининг харакат функциясини 
бузилишига кўра қуйидаги турларга бўлинади:

гипертоник-гиперкинетик

гипотоник-гипокинетик

аралаш.
Гипертоник-гиперкинетик дискинезияси кам учрайди. Бу касаллик 
асосан асаб тизими қўзғалган, астеник тана тузилишига эга ва неврозга 
мойиллиги бор беморларда кузатилади. Кўпинча ѐшлар касалланади. 
Гипертоник дискенезия кўп миқдорда аччиқ, шўр ва зираворли овқатланиш 
билан боғлиқ саналади. Ўт қопини гипертоник-гиперкинетик дискинезияси 
оғриқ билан намоѐн бўлади. Оғриқ асосан ўт қопи сохасида, ўнг қовурға 
остида пайдо бўлади. Оғриқ кўкрак қафасини ўнг томонига, ўнг курак, ўмров, 
елка, бўйинни ўнг томонига ѐки пастки жағга узатилади. Оғриқ интенсивлиги 
турли хил бўлади. Кўпинча оғриқ кучли бўлади. Оғриқ давомийлиги 30 
дақиқагача. Оғриқ хуружи ѐғли ѐки аччиқ овқат қабули, психо-эмоционал 
зўриқиш натижасида юзага келади. Ўт чиқариш йўллари ва ўт қопи 
гипотоник-гипокинетик дискинезияси асосан кам харакат хаѐт тарзи билан 
яшовчи, ортиқча вазнга эга кишиларда кузатилади. Ўт йўллари 
гипотониясини келиб чиқиш сабаби меъда ѐки 12 бармоқ ичак шиллиқ 
қаватини сурункали яллиғланиш касалликлари бўлиши мумкин. Кўпинча 
катта ѐшдаги кишилар касалланади. Оғриқ сезиларли эмас. Одатда улар 
тўмтоқ, симилловчи, ўнг қовурға остида нохушлик хисси билан кечади. 
Беморларда кўпинча овқат хазми бузилади ва ўт қопида гипотония бўлгани 
учун ичакларга ўт чиқарилиши секинлашади.

---

147 
Ўт тош касаллиги
– алмашинув касаллиги бўлиб, ўт тошларини жигар 
ўт йўлларида (жигар ичи холелитиази), умумий ўт йўлида (холедохолитиаз) 
ѐки ўт қопида (холецистолитиаз) пайдо бўлиши билан таснифланади. 
Кўпинча тошлар ўт қопида шаклланади ва кам холларда ўт йўлларида пайдо 
бўлади.