“Сервис” илмий-амалий журнал

Модернизациялаш жараёнлари ва уларга киритилаётган 
капитал инвестицияларни ҳисоб объектлари сифатидаги 
таснифи 
Молиялаштириш 
манбалари турларига кўра
Йўналишларига кўра 
1. 
Ташқи инвестициялар ҳисобидан: 
*давлат кафолати билан хорижий
инвестиция асосида; 
*тўғридан-тўғри хорижий инвестиция 
асосида. 
2. Ички инвестициялар ҳисобидан: 
*бюджет маблағлари эвазига; 
*бюджетдан ташқари жамғармалар
маблағлари эвазига; 
*тижорат 
банклари 
кредитлари 
эвазига; 
*аҳоли маблағлари эвазига; 
*корхоналарнинг ўз маблағлари 
эвазига. 
1. 
Юксак самарали асбоб-ускуналарни 
харид қилиш ва уларга киритилган
капитал инвестициялар. 
2. 
Капитал 
қурилиш 
ва 
уларга 
киритилган капитал инвестициялар. 
3. Реконструкция ва уларга киритилган 
капитал инвестициялар. 
4. Кенгайтириш ва уларга киритилган 
капитал инвестициялар. 
5. Мавжуд 
ишлаб 
чиқариш 
қувватларини замонавий техника ва 
технологиялар асосида янгилаш ва 
уларга 
киритилган 
капитал 
инвестициялар. 

---

“Сервис” илмий-амалий журнал
2018 йил 2-сон 
139
қувватларни замонавий техника ва технологиялар асосида янгилаш, мос 
равишда, бу жараёнларга киритилган инвестициялар суммаларини билиб 
бўлмайди. Бунинг учун ушбу счёт маълумотларини қайтадан гуруҳлаб чиқиш 
зарурати мавжуддир. Модернизациялаш жараёнларининг ушбу муҳим 
йўналишлари, мос равишда, уларга киритилган инвестициялар тўғрисида тизимли 
ахборотларни шакллантириш учун 0890 «Бошқа капитал инвестициялар» счётлар 
тизимида қуйидаги счётларни очишни мақсадга мувофиқ, деб биламиз: 0891 
«Мавжуд қувватларни кенгайтиришга инвестициялар»; 0892 «Мавжуд 
қувватларни реконструкция қилишга инвестициялар»; 0893 «Мавжуд қувватларни
замонавий техника ва технологиялар асосида янгилаш». 
Бизнинг фикримизча, 0800 «Капитал қўйилмаларни ҳисобга олувчи 
счётлар» тизимида очилган бошқа счётлар номларини ҳам ҳозирги замон 
талабларига мослаштириш лозим. Чунончи, 0830 «Номоддий активларни сотиб 
олиш» счётини «Номоддий активларни харид қилишга инвестициялар», 0840 
«Асосий подани шакллантириш» счётини «Биологик активларга инвестициялар», 
0850 «Ерни ободонлаштиришга капитал қўйилмалар» счётини «Ерни 
ободонлаштиришга инвестициялар», 0860 «Молиявий ижара шартномаси бўйича 
олинган асосий воситаларга капитал қўйилмалар» счётини «Молиявий ижара 
шартномаси бўйича харид қилинган асосий воситаларга инвестициялар» деб 
номлаш мақсадга мувофиқдир. 
Фикримизча, жуда катта маблағ эвазига қилинаётган капитал таъмирлаш 
ишларини бирданига ҳисобдан чиқариб юбориш ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотлар таннархи ва сотиш баҳоларини ошишига, шу сабабли тайёр 
маҳсулотлар рақобатбардошлик даражасини пасайишига олиб келмоқда. 
Бизнингча, капитал таъмирлашга сарфларни ҳам капиталлаштириш, мос равишда 
капитал таъмирлашга қилинган инвестициялар ҳисоби учун 0890 «Бошқа капитал 
инвестициялар» счётлар тизимида махсус 0894 «Капитал таъмирлашга 
инвестициялар» счётини назарда тутиш мақсадга мувофиқдир. 
Шундай қилиб, модернизациялаш жараёнлари тўғрисидаги ахборотларнинг 
фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш, бунда ахборотнинг янада реаллигини 
таъминланишига эришиш мақсадида 21-сон БҲМСда кўзда тутилган 0800 
«Капитал қўйилмаларни ҳисобга олувчи счётлар» тизимини қуйидагича 
реструктуризация қилишни тавсия этамиз (2-жадвалга қаранг).