“Сервис” илмий-амалий журнал

З.Б.Усманов – СамИСИ, “Иқтисодиёт” кафедраси ўқитувчиси
 
ИСТЕЪМОЛ ТОВАРЛАРИ САВДОСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ 
 
Аннотация: ушбу мақолада мамлакатимизда истеъмол товарлар савдосини 
ривожлантиришнинг асосий йўналишлари, истеъмол товарлар бозорини ҳаракатга 
келтирувчи асосий омиллар ва унинг таркибий қисми, истеъмол товарлар бозорини 
ривожланишини улгуржи ва чакана савдо билан боғлиқлиги, истеъмол товарлар ва 
хизматлар бозорини такомиллаштиришнинг назарий жиҳатлари ёритилган. 
Калит сўзлар: истеъмол товарлар ва хизматлар бозори, истеъмолчиларга хизматлар 
кўрсатиш, харидор бозори, савдо, истеъмолчилар хулқ-атвори, чакана савдо, улгуржи 
савдо, товар, талаб, таклиф, озиқ-овқат, нарх, экспорт, импорт, рақобат. 
Мамлакатда экспорт-импорт операцияларини тартибга солиш ва 
соддалаштириш, талаб юқори бўлган озиқ-овқат товарларини импорт қилишда 
тўсиқ ва чекловларни бартараф этиш, ташқи иқтисодий фаолият субъектларининг 
ҳуқуқларини ҳимоя қилиш кафолатларини кучайтириш бўйича изчил чора-
тадбирлар амалга оширилмоқда. 
Шу билан бирга, носоғлом рақобат, озиқ-овқат маҳсулотлари импортининг 
айрим хўжалик юритувчи субъектлар томонидан монополлаштирилиши, сунъий 
тақчилликни юзага келтириш ва баъзи товарлар учун нарх-навонинг асоссиз 
оширилиши, оқибатда, бу асосда қўшимча фойда олиш учун шарт-шароитлар 
яратувчи жиддий тизимли муаммолар сақланиб қолмоқда. 
Бозорда айрим импорт қилувчиларнинг устун мавқега эга бўлишига улар 
учун индивидуал имтиёз ва преференцияларнинг тақдим қилинганлиги, уларнинг 
фаолияти учун эксклюзив шароитлар яратилганлигига кўмаклашган, бу эса бошқа 
тадбиркорлик субъектларининг бозорга кириш имкониятини чеклашга олиб 
келмоқда. 
Мазкур соҳада юзага келган вазият ишчанлик фаоллигини ва 
Ўзбекистоннинг инвестициявий жозибадорлигини пасайтиради, халқаро 
майдонда мамлакатнинг обрўсига жиддий зиён етказади. Мамлакатнинг озиқ-
овқат хавфсизлигини янада таъминлаш, бозорни сифатли, хавфсиз ва арзон озиқ-
овқат маҳсулотлари билан тўлдириш, аҳолининг харид имкониятларини 
мустаҳкамлаш, ташқи иқтисодий фаолиятни либераллаштириш ва соғлом рақобат 
муҳитини ривожлантириш, шунингдек, мазкур соҳадаги мавжуд тизимли 
муаммоларга барҳам бериш мақсадида: 
2018 йил 1 февралдан бошлаб Ўзбекистон Республикасига озиқ-овқат 
товарларини импорт қилиш бўйича айрим хўжалик юритувчи субъектларга 
тақдим қилинган индивидуал божхона, солиқ ва бошқа имтиёзлар, шунингдек, 
бошқа преференциялар бекор қилинди
1
. 
Иқтисодиётимизни 
модернизациялаш, 
диверсификациялаш 
ва 
ислоҳотларни чуқурлаштириш шароитида истеъмол товарлари бозорини 
ривожлантириш ғоят муҳим аҳамиятга эга бўлиб, у аҳолининг ўсиб бораётган 
талаб эҳтиёжларини тўла-тўкис қондиришда фаол иштирок этади. Бу жараёнда 
иқтисодиётнинг реал секторини роли ва аҳамияти йилдан-йилга ортиб бормоқда.