Sertifikatlastiriw tiykarlari

4. 2. Muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha xalıq aralıq hám shet el tájiriybeler

Dekloratsiyanı qabıllaw ushın deklarantni akkreditlew talap etilmeydi. Áyne waqıtta dekloratsiya tiykarınıń qaǵıydası retinde bahalaw nátiyjesi kiredi, yaǵnıy akkreditatsiya talap etiwshi, mısalı, sertifikatlastırılǵan sapa menejmenti sisteması yamasa ónimdi sınap kóriwde akkreditlengen laboratoriyalar boladı. Dizimge alıw procesi degende muwapıqlıq reestriga bahalaw obiekti n dizimge kirgiziw túsiniledi. Mısalı, akkreditlewshi mekeme baspadan shiǵarıp atırǵan sertifikatlastırılǵan ónimler reestri bolıp milliy sertifikatlastırıw mekemesi hám bir túrdegi ónimlerdi sertifikatlastırıw mekemesi yamasa akkreditlengen laboratoriyalar reestrlari esaplanadı.

Barlıq rawajlanǵan mámleketler ushın ónimler, processler hám xızmetler qawipsizligi qadaǵalawına tómendegishe jantasıw xarakterlenedi.

Islep shıǵarılıp atırǵan ónimlerdiń qawipsizligi ushın juwapkerli jeke biznes dástúrleriniń quramalı rawajlanıwı hám qawipsizligi, onı tekseriw, sınap kóriw hám jaramsız qılıw salasında taraqqiy etken jaqsı nızamshılıq ámeldegi bolıwın islepshıǵarıwshılar úmitlenedi. Mámleket qadaǵalaw keńseleri jalpı tekseriwdi ótkeriwmeydi, bálki tek ádalatsız islepshıǵarıwshılar munasábetleri boyınsha satıwshı tárepler yamasa onıń wákili shaqırıq etkeninde sud tártibinde kerekli sharalardı qabıl etedi.

Xalıq aralıq talaplarǵa tiykarınan muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńseler (sertifikatlastırıw keńseleri, sınaw hám kalibrlew laboratoriyaları, inspektsiya keńseleri) akkreditatsiyadan ótkeriledi.

Muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńselerdi akkreditlestiriw Akkreditatsiya boyınsha mekeme tárepinen ámelge asırıladı.

ISO/IEC 17000 “Muwapıqlıqtı bahalaw. Sózlik hám ulıwma principler” standartına muwapıq, akkreditlestiriw- muwapıqlıqtı bahalawǵa tiyisli bolǵan, muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha arnawlı bir wazıypalardı orınlaw ushın onıń kompetentlıǵıniń rásmiy tastıyıqı bolıp xızmet etiwshi, úshinshi tárep tárepinen muwapıqlıqtı tastıyıqlaw (4. 3-súwret).\

Basqasha etip aytqanda, akkreditlestiriw - Akkreditatsiya boyınsha mekeme tárepinen Muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha mekemeni belgilengen talaplarǵa muwapıqlıǵın bahalaw hám unamlı jaǵdaylarda onıń belgilengen talaplarǵa muwapıqlıǵın tastıyıqlaw procesi.

Muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńselerge qoyılǵan talaplar Standartlastırıw boyınsha xalıq aralıq shólkem (ISO) dıń tiyisli standartlarında belgilengen. Mısalı, ónimlerdi sertifikatlastırıw keńselerine qoyılǵan talaplar ISO/IEC 65, sınaw hám kalibrlew laboratoriyalarına qoyılǵan talaplar ISO/IEC 17025, inspektsiya keńselerine qoyılǵan talaplar ISO/IEC 17020 standartlarında belgilengen. Akkreditatsiya boyınsha keńselerge qoyılǵan talaplar bolsa ISO/IEC 17011 standartında belgilengen.

Akkreditatsiya boyınsha mekeme muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńselerdiń kepilligin bahalaydı. Akkreditatsiya boyınsha mekeme akkreditlengen muwapıqlıqtı bahalaw boyınsha keńselerdiń muwapıqlıqtı bahalaw nátiyjelerin xalıq aralıq kólemde tán alıw jolı menen sawdaǵa kómeklesiwi múmkin. Bunday bahalaw, eger birdey kriteryalar boyınsha ótkerilgen hám Akkreditatsiya boyınsha mekeme menen óz-ara tán alıw pitimine aǵza bolsa, abıraylı boladı.

Májburiy muwapıqlıqtı tastıyıqlaw sertifikatlastırıw hám sınap kóriw hám de texnikalıq shártlerge global jantasıw hám standartlardı texnikalıq muwapıqlıǵına Jańasha jantasıw sheńberinde isletiledi.

Muwapıqlıqtı bahalawǵa Jańasha jantasıwdıń tiykarǵı principlerı tómendegiler esaplanadı :

- ónimge májburiy talapları (qawipsizlik talapları ) direktivlarda (nızamlı aktlarda) ornatıladı. Olarda muwapıqlıqtı bahalaw ushın qollanılatuǵın processler kórsetiliwi kerek;

- ónimge arnawlı bir talaplar qálegen poziciyaǵa iye bolıp, ol standartlarda ornatıladı. Standartlar direktiva lar talaplarına uyqaslasqan qaǵıyda retinde boladı ;

- ónim uyqaslasqan standartlarǵa muwapıq jaratılǵan bolsa, onı direktiva lar talaplarına muwapıq dep esaplaw múmkin;

- ónim muwapıqlıǵın tastıyıqlaw procesi uyqaslasqan standartlarǵa tiykarlanadı ;

- eger tayarlawshı uyqaslasqan standartlardan paydalanıwdı qálemese, ol jaǵdayda úshinshi tárep járdemi menen, ol ónimdi direktiva lar talaplarına muwapıqlıǵın tastıyıqlawǵa májbúr.

Global jantasıw tómendegi principlerge tiykarlanadı :

- ónim muwapıqlıǵın bahalawdıń nátiyjeleri teń bahalilıǵı inabatqa alınıp, bir qansha processlerinen paydalanıladı ;

- processler yamasa proektlestiriwge, yamasa óndiriske, yamasa basqaǵa tiyisli modullardan quram tabadı ;

- bahalaw processlerin tayarlawshı usınıs etedi, direktiva da ornatılǵan qatarından saylanadı ;

- bahalaw nátiyjesi kórilipatırǵan ónim yamasa islep shıǵarıw (sapa menejmenti sisteması ) qadaǵalawı teń bahalı retinde qaraladı.

- muwapıqlıqtı bahalaw procesi direktiva talaplarına baylanıslı bolıp, úshinshi tárep bóliwshı akkreditlengen yamasa kepillikli mekeme hám tayarlawshı (birinshi tárep) ámelge asıradı.

Muwapıqlıqtı bahalaw nátiyjesi bolıp dekloratsiya muwapıqlıǵı hám SE belgisi menen ónimdi tamǵalaw esaplanadı (4. 4-súwret).

4. 4-súwret. SE belgisinń sızılması hám sırtqı kórinisi.

Eki jantasıw da keń kólemde ónimlerdi erkin aylanıwı hám olardıń qawipsizligin kerekli dárejede támiyinlewde Evropa sherikligi (EI) shártlerin jaratılıwma jóneltirilgen. Bunda Jańasha jantasıw tiykarınan ónimlerge talaplardı anıqlawshı birden-bir umumevropa normativ bazasın jaratıw jáne bul talaplarǵa ónim muwapıqlıǵın bahalaw bóleginde Jańasha jantasıw qaǵıydaların Global rawajlanıwı názerde tutıladı.

Jańasha hám Global jantasıwlar ónim talaplarına jáne onı muwapıqlıǵın bahalaw proceduralarına birden-birlıǵın támiyinlew Evropa direktiva lari arqalı ámelge asırıladı.

Texnikalıq uyqaslıq boyınsha direktiva larni qollaw ushın mólsherlengen SE tamǵalawdı qollaw hám qoyıw qaǵıydaları hám muwapıqlıqtı bahalawdıń hár qıylı fazaları modulları boyınsha EI Sovetiniń 1993 jıl 22 iyuldaǵı 93 ,465 ,EES sheshimi modullı jantasıwdı qollawdı belgileytuǵın, muwapıqlıqtı tastıyıqlaw boyınsha EI tiykar salıwshı hújjetleri bolıp esaplanadı.

Qararda muwapıqlıqtı tastıyıqlaw procedurası (modulları ) nıń quramı, texnikalıq uyqaslıq boyınsha direktiva lar islep shıǵıwda olardıń kriteryaların tańlaw hám de proektlestiriw, tayarlaw, bazarǵa shıǵarıw hám ekspluataciya qılıw yamasa ónimge qollawǵa tiyisli nızamshılıqqa muwapıq SE tamǵasın qoyıw qaǵıydaları boyınsha usınıslardan quram tapqan.

Ónim normativ talaplarǵa muwapıqlıǵın tastıyıqlawǵa modullı jantasıw tómendegi ayrıqshalıqlardı xarakteristikalaydı :

- muwapıqlıqtı tastıyıqlaw hár qıylı túrdegi ónimler ushın qollanıwshı “modullar” processlerine bóliniwshi process retinde;

- modullar yamasa proektlestiriw basqıshında, yamasa onı islep shıǵarıw basqıshında, yamasa eki basqıshlarda qollanıladı ;

- segiz tiykarǵı modullar hám segiz hár qıylı muwapıqlıqtı tastıyıqlaw processleri kompleksi hám de olardıń modifikatsiyası bolıwı múmkin;

- muwapıqlıqtı tastıyıqlaw ónim ornatılǵan talaplarǵa muwapıqlıǵı (yamasa saykes emesligi)haqqındaǵı qarar qabıllaw hám SE muwapıqlıq penen tamǵalawdı kirgiziw múmkinshiligi menen tamamlanadı ;

- muwapıqlıqtı tastıyıqlaw procesi birinshi tárep (tayarlawshı ) yamasa úshinshi tárep (akkreditlengen yamasa kepillikli mekeme) qatnasıwıga tiykarlanadı.