Sertifikatlastiriw tiykarlari

Akkreditlew sisteması - akkreditlewdi ámelge asırıw ushın procedura hám basqarıwdıń óz qaǵıydalarına iye bolǵan sistema.

Sistemanıń nızamlı hújjetlerine 17. 07. 2006-jılda Ádillik Ministrligi tárepinen 1596 -nomer menen dizimge alınǵan “Sertifikatlastırıw salasındaǵı qadaǵalaw keńseleri, bir túrdegi ónimlerdi sertifikatlastırıw boyınsha keńseleri, sınaq ólshew laboratoriya oraylardı akkreditlew qaǵıydalari” kiredi.

Sistemada “akkreditatsiya” termini “ornatılǵan talaplarǵa ónimler, xızmetler, xızmetkerler hám sapa sistemasınıń muwapıqlıǵın bahalaw hám tastıyıqlaw boyınsha arnawlı bir islerdi orınlaw ushın huqıqına iyeligin rásmiy tán alıw” dep tariyp berilgen.

Akkreditlestiriwshi mekeme bul “ornatılǵan talaplarǵa ónimler, xızmetler, xızmetkerler hám sapa sistemasınıń muwapıqlıǵın bahalaw hám tastıyıqlaw boyınsha iskerlikti ámelge asırıw ushın rásmiy kepillik beretuǵın, mámleket basqarıw mekeme”si bolıp tabıladı. Ózbekstan Respublikasında akkreditlestiriw mekemesi retinde “O'zstandart” agentligi kepillik berilgen.

Akkreditlestiriw boyınsha Keńes bul “ótkerilgen akkreditlew nátiyjeleri boyınsha qarar qabıl etiwshi milliy akkreditlew sistemasınıń basshı mekemesi”.

Akkreditlew tarawı, bul “muwapıqlıqtı tastıyıqlaw boyınsha anıqlanǵan iskerlik salasında arnawlı bir islerdi, yaǵnıy akkreditlewge usınıs etilgen hám berilgen arzanı orınlaw”.

Sistema tómendegi principlerge tiykarlanadı :

-milliy dárejede sistemanı tán alıw ;

-o'zining qaǵıyda hám proceduralarınıń bar ekenligi;

-akkreditlestiriw ob'ektleriniń jumısshı jaǵdayı máseleleri hám shet el hám xalıq aralıq akkreditlew sistemaları menen munasábetlerdi rawajlandırıw boyınsha sistemasın jetilistiriw;

-sistemada barlıq yuridikalıq hám fizikalıq shasxlardıń qatnasıwına múmkinshiliklerdiń bar ekenligi;

-tizim aǵzalarınıń uqıplılıǵı, xızmetkerler ilimiy tajiriybesiniń jetkilikli ekenligi, olardı kepillikleri(vakolatlari) hám de texnikalıq qurallar menen támiyinlew;

-akkreditlew nátiyjeleri hám proceduralardıń qalıslıǵı, ádalatsız qarar hám kemsitiwler (aqsha -huqıqların shegaralaw ) dıń joqlıǵı ;

-sistemada ornatılǵan qatnasıwshısılar yamasa barlıq qızıǵıwshılarǵa munasábeti boyınsha tayar ekenligi :

-akkreditlew nátiyjeleri yuridikalıq yamasa fizikalıq shaxslar tásirinlerinen erkin ekenligi;

-qarorlarni qabıllaw hám bul principlerge ámel qılıw ushın sistemada basshılardıń juwapkerligi;

- tizim strukturasınıń maqulligi hámakkreditlewproceduraları ǵárejetlerin kemeytiw;

-akkreditlew ob'ektleri haqqındaǵı, kommerciya qızıǵıwshılıǵına tiyisli maǵlıwmatlardıń jasırınlıǵı ;

-akkreditlestiriwding barlıq urıs qatnasıwshısıları ushın tekseriw hám bahalaw usıllarınıń ashıqlıǵı hám maqul túsetuǵınlıǵı.

Sistema xalıq aralıq akkreditlestiriw sistemaları menen shártlesiw tiykarında óz-ara iskerlik júrgizedi.

Akkreditlestiriwdiń maqsetleri tómendegiler esaplanadı :

-aymaqlıq ónimler, xızmetler hám processler qawipsizligi, sapası hám básekige shıdamlılıǵın asırıw ;

-xalqaralıq kelisimlerde texnikalıq tosqınlıqlardı saplastırıw ;

-sinaw laboratoriyaları, salıstırıw hám kalibrlew boyınsha laboratoriyalar, qadaǵalaw hám sertifikatlastırıw boyınsha keńseler, metrologik xızmetler hám standartlastırıw boyınsha xızmetleri nátiyjelerin xalıq aralıq tán alınıwın támiyinlew hám texnikalıq uqıplılıǵın asırıw.

Akkreditlestiriw wazıypaları bolıp normativ hújjetler talaplarına muwapıq fizikalıq shaxslar hám shólkemler iskerliginiń huqıqıy rásmiy tastıyıqlaw esaplanadı.

Sistemada akkreditlestiriw ob'ektleri bolıp tómendegiler esaplanadı :

-sınaq laboratoriyaları ;

-salıstırıw hám kalibrlaw laboratoriyaları ;

-ónim hám xızmetlerdi sertifikatlastırıw boyınsha keńseler;

-menejment sistemalardı sertifikatlastırıw boyınsha keńseler;

-baqlaw keńseleri;

-juklewden aldın inspektsiyasi boyınsha máslahát firmalar ;

-sapa boyınsha ekspert-auditorlar.

Májburiy akkreditlestiriw ob'ektlerine nızamshılıq iskerliginde ámelge asıriluvshi basqarılatuǵın tarawlar kiredi.

Sertifikatlastırıw, standartlastırıw, metrologiya, sınap kóriw, qadaǵalaw, kalibrlew tarawlarında óziniń iskerligi nátiyjelerin xalıq aralıq sistema dárejesinde hám sistema qaǵıydaları boyınsha qálegen tártipte akkreditlengen kelisimler boyınsha tán alınıwǵa erisiwshi ob'ektler bolıwı múmkin.

Birge qosılıwshı xızmetler, yaǵnıy tutas xızmetler, eki hám odan artıq akkreditatsiya tarawları, bul tarawlar boyınsha ob'ektlerdiń barlıǵı akkreditleniwi kerek. Bunda akkreditlew bir waqttıń ózinde barlıq talap etilgen tarawlar yamasa akkreditlew rejimine qosımsha tarawlarda basqıshpa-basqısh ótkeriliwi múmkin.

Akkreditlestiriw milliy sisteması strukturasına tómendegiler kiredi:

-akkreditlestiriw boyınsha keńes;

-akkreditlestiriw boyınsha mekeme (“Akkreditatsiya orayi” DUK);

-ilmiy-stilistik oray (Standartlar institutı );

-akkreditlestiriw ob'ektleri;

-akkreditatsiya boyınsha ekspert-auditorlar bahalawshılar.

Akkreditlestiriw milliy sistemanıń shólkemlestirilgen strukturası 5. 1-suwretde keltirilgen. Akkreditlestiriw boyınsha keńes milliy dárejede hám mámleket basqarıw keńseleri wákilleri, akkreditlestiriw ob'ektleri hám de óndiriwshiler, ónim qarıydarları, tekseriw hám qadaǵalaw ob'ektleri hám ólshew qurallarından paydalanıwshılar, sonıń menen birge, basqa qızıǵıwshı shólkemlerden quram tapqan.

5. 1-súwret. Akkreditlestiriw milliy sistemasınıń shólkemlestirilgen sisteması.

Akkreditlestiriw boyınsha keńestiń wazıypaları :

-akkreditlestiriw salasındaǵı birden-bir siyasatti júrgizedi hám rawajlantıradı ;

-sertifikatlastırıw hám sınaq nátiyjelerin xalıq aralıq tán alınıwına múmkinshilik jaratıw ;

-akkreditlestiriw salasındaǵı xalıq aralıq sheriklikke múmkinshilik jaratıw ;

-baholashda alınǵan nátiyjeler hám akkreditatsiya komissiyasın qáliplestiriw boyınsha akkreditlestiriw keńselerine máslahát beriw;

-sertifikatlastırıw keńseleri hám akkreditlestiriw laboratoriyaları xızmetlerin muwapıqlastıradı hám de akkreditlestiriw mekemesinde apellyatsiya komissiyası kórip shıǵıwın qadaǵalaw etedi.

Keńes óziniń dawirli jıynalısın ótkeredi hám de jıynalıstı tayarlaw, qabıl etilgen qararlardıń atqarılıwı máseleleri boyınsha turaqlı jumıslar ushın keńestiń xatkeriyati jaratılǵan.

Keńes qarar qabıllaw hám orınlaw ushın kelispewshilikler boyınsha jumısshı gruppa hám apellyatsiya boyınsha komissiya dúzedi.

Zárúrat bolǵanda sistemada bir neshe akkreditlestiriw boyınsha keńseler dúziledi.

Akkreditlestiriw boyınsha mekeme tómendegi jónelisler boyınsha iskerlikti ámelge asıradı :

-akkreditlestiriwdi ótkeriw ushın basqarıw hám procedura qaǵıydaların ornatadı ;

-akkreditlestiriw menen náwbettegi inspektsiya qadaǵalawın ótkeredi;

-akkreditlengen ob'ektler, yaǵnıy atı, ob'ekt basshısı hám adresi, akkreditatsiya tarawı hám akkreditatsiya gúwalıǵınıń ámel qılıw múddeti tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardan quram tapqan reestrin júrgizedi;

-shet el akkreditlengen sınaq laboratoriyaları, sertifikatlastırıw hám qadaǵalaw keńseleri, shártlesiw sheńberindegi Ózbekstan Respublikasında tán alınǵan muwapıqlıq sertifikatı hám sınaq protokolı dizimin júrgizedi;

-akkreditlestiriw máseleleri boyınsha milliy sistemalar hám xalıq aralıq shólkemler menen sheriklikti ámelge asıradı ;

-Ózbekstan Respublikasında akkreditlestiriw nátiyjeleri haqqında qızıǵıwshı shólkemler hám xalıq aralıq akkreditlestiriw sistemalardı xabarlandıradı hám sistema hújjetleriniń aktuallıǵın támiyinleydi.

Ilimiy-stilistik oray sistemada tómendegi wazıypalardı atqaradı :

-tizimning normativ bazasın islep shıǵadı hám rawajlandıradı ;

-akkreditlestiriw maqsetinde shólkem hújjetlerin ekspertizadan ótkeredi;

-akkreditlestiriw boyınsha mekemeniń tapsırig'i boyınsha akkreditlengen ob'ektlerdiń iskerligin inspektsiya qadaǵalawında hám qayta akkreditlestiriwda, akkreditatsiya boyınsha komissiya jumıslarında qatnasadı ;

-akkreditlestiriw boyınsha ekspert-auditorlardı tayarlaw hám qayta tayarlaw ;

-qızıǵıwshı shólkemler hám shaxslarǵa akkreditlestiriw tártibi, kriteryaları hám qaǵıydaları boyınsha máslahát beredi.

Akkreditlestiriw sistemasında akkreditlestiriwga qálewin bildirgen shólkem hám shaxslar (akkreditlestiriw ob'ektleri):

-talab etilgen akkreditlestiriw tarawına muwapıq anıqlanǵan jumıs túrlerin orınlawǵa tayınlıǵın támiyinleydi;

-akkreditlestiriw keńseleri hám akkreditlestiriw processinde sistemanıń basqa urıs qatnasıwshısıları menen óz-ara iskerlikte akkreditlestiriwga arza beredi;

-o'rnatilgan tártipke muwapıq akkreditlestiriw boyınsha jumıslarǵa (onıń nátiyjelerinen ǵárezsiz) tólewlerdi atqaradı.

Akkreditlangan shólkem hám shaxslar :

-o'rnatilǵan qaǵıydalar boyınsha akkreditatsiya tarawına muwapıq qatań ámel etken halda islerdi atqaradı ;

-akkreditatsiya shártlerin buzgan jaǵdaylarda muwapıqlıqtı tastıyıqlaw boyınsha iskerligi toqtatıladı yamasa tamamlanıladı, yamasa akkreditatsiya gúwalıǵı toqtatıladı yamasa biykar etiledi;

-o'rnatilgan talaplar (sonıń menen birge, sapa sisteması ) ǵa muwapıq shólkem qollap -quwatlaydı ;

-akkreditlestiriw salasındaǵı ayriqsha islerdi orınlaw dawamında shólkemlestirilgen strukturası, texnikalıq apparatları hám basqa sharayatları ózgergenlıgi haqqındaǵı iskerligi tuwrısında maǵlıwmatlardı akkreditlewshi mekemege usınıs etedi;

- akkreditlestiriwshi mekemeniń inspektsiya qadaǵalawı iskerligi hám muwapıq tuwırlawshı ámellerdi qabıllawda zárúrli sharayatlardı jaratadı.