Касаллик белгилари: Ботулизм таёқчасининг ишлаб чиқарган заҳари қонга тез сўрилади ва жуда кучли таъсир қилади. Касалликнинг яширин даври 2 соатдан 8-10 кунгача чўзилади.
Ботулизм касаллигида марказий нерв системаси зарарланиши белгилари кузатилади. Буларга қовоқларнинг осилиши, кўришнинг хиралашуви, нарсалар кўзга иккита бўлиб кўриниши, юзнинг табиий ҳолати бузилиши ва касалликнинг охирги босқичларида.
Ботулизм токсинлари билан зарарланган озиқ-овқатларни истеъмол қилгандан кейин, 2-3 соат ичида, баъзи ҳолларда эса, бир суткадан кейин, заҳарланган кишининг ошқозони беҳузур бўлиб, қайд қилади. Бош қаттиқ оғрийди, оғиз бўшлиғи ва томоқ йўллари қурийди. Кўзи хиралашиб, ҳамма нарса қўшалоқ кўринади (диплопия), қовоқлари тушиб кетади (птоз), бемор ютинишга, чайнашга қийналади. Ботулинотоксинга асаб тизими, айниқса, кучли сезгир бўлганлиги учун, менингиал симптомлар кузатилади. Нафас олиш, оғзидагини ютиш рефлекслари юрак уриш рефлексларининг бузилиши оқибатида ўлим ҳолатлари кузатилади.
Ботулизм касаллигида шифокор келгунга қадар беморга кўп миқдорда суюқлик бериш тавсия қилинади. Бу эса, ошқозон-ичак йўлида микробларнинг заҳарли таъсирини бир мунча пасайтиради. Унга қарши зардоб беморга фақатгина шифохона шароитида қилинади. Ҳозирда ботулизм қўзғатув-чиларининг 6 та: А, Б, С, Д, Е, Р турлари ани›ланган бўлиб, энг кўп тарқалган турлари А, Б, Е ҳисобланади. Даволашда специфик ботулизм токсинларини нейтрализация қилувчи анатоксинлардан фойдаланилади. Энг кучли токсин А, энг кучсиз эса С тури ҳисобланади
БОТУЛИЗМГА ЧАЛИНМАСЛИК УЧУН ҲАР БИР ИНСОН ҚУЙИДАГИЛАРГА АМАЛ ҚИЛИШИ КЕРАК:
· уй шароитида помидор, бодринг, патиссон маринади, бақлажон икра-лари каби консерва маҳсулотларини тайёрламаслик;
· белгиланмагам жойлар, бозор, кўча-куйларда сотилаётган консерва маҳсулотларини харид қилмаслик;
· дўконлардан консерва маҳсулотларини харид қилиш жараёнида маҳсулот ёрлиғи ва унда келтириб ўтилган ишлаб чиқарувчи корхона номи, ишлаб чиқарилган санаси, яроқлилик муддатига алоҳида эътибор бериш;
· ҳар қандай консерва маҳсуотларини очишдан олдин уни чайқатмасдан яхшилаб кўздан кечириш, қопқоғи кўтарилмаганлигига, суюқлигининг тиниқлигига ва маҳсулотнинг эзилмаганлигига эътиборли бўлиш лозим;
· Ботулизм касаллигини даволаш ҳамда асоратларини олдини олишнинг ягона йўли шифокорга ўз вақтида мурожаат қилиш. Беморни уй шароитида, ўзи билганича даволаш оғир асоратларга, ҳаттоки ўлимга олиб келиши мумкин. Шу сабабли касаллик белгилари кузатилса, зудлик билан шифохонага мурожаат қилинг.
Овқатдан заҳарланиш - бу санитария-гигиена ва эпидемиология меъёр ва қоидаларига зид равишда тайёрланган ҳамда сақланган озиқ-овқат маҳсулотларини истеъмол қилинганда пайдо бўладиган микробли ва микробсиз касалликлардир.
Бу касалликларнинг пайдо бўлишида озиқ-овқат маҳсулотларини тайёрлаш, пишириш ва ташиш жараёнларида микроорганизмлар (бактерия, вирус, содда жониворлар гельментлар ва б.) ҳамда зарарли ва заҳарли турдаги моддаларни тутувчи маҳсулотларни озиқ-овқат маҳсулотларига тушиб қолиши ва истеъмол қилиниши сабаб бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: |