ТАЯНЧ ИБОРАЛАР:
Фанлар цикли. 2. Методологик вазифа. 3.Ихтисослик.
Ўқув процессида талабаларни мустақил рукда тарбиялаш асосан ижтимоий-сиёсий фанлар цикли зиммасига, уларни тарбиявий ишга тайёрлаш эса психологик-педогогик фанлар ва хусусий методикалар зиммасига юклатилади. Ўкитувчининг ёшларнинг маънавий мураббийси роли ортиб бориши билан унинг ўзига гоявий эътикоди ва ўни тарбиячи сифатида тайёрлаш ҳарактерига юксак талаблар кўйилади. Шўнинг учун ўкитувчи - тарбиячининг тайёргарлигига юқорида кўрсатилганидек ёндашиш етарли эмас, чунки бўлажак ўқувчиларда тарбиявий функцияларни таркиб топтиришда табиий - математик ихтисосини берувчи фанларнинг тарбиявий имкониятлари хисобга олинмаган.
Вахоланки, мутахассислигига доир билим берувчи машгулотларда бўлажак ўкитувчи, бир томондан, ўзининг келгуси фаолияти учун зарур бўлган илмий билимлар мажмуини эгаллаб олади, иккинчи томондан, ана шу конкрет билимлар асосида уларда шахсий сифатлар: дунёкараш, маънавий киёфа шаклланади.
«... Ҳозир ҳар бир ўкитувчи ҳар качонгидан ҳам кўпрок даражада, тарбиячи бўлиши керак» деган сўзлар хозирги шароитда айникса актуал жаранглайди.
Бўлажак ўкитувчи педагогика олий ўқув юртида табиат ва билиш назариясига, жамиятга тааллукли иккита параллел ва ўзаро бир-бирини тўлдирадиган жуда кўп билимларни эгаллаб ва ўларни ўзининг амалий фаолиятида кўллаб, ўқувчиларда вокеликка диалектик-материалистик ёндашиш ҳамда табиат ва жамият ходисаларини улар нуктаи назаридан анализ килиш малакаларини таркиб топтириши керак.
Ўқув программаларининг тарбиявий имкониятларидан янада кенг фойдаланиш максадида ижтимоий фанларни касбига доир билим берувчи курслар билан боглаш зарур. Бу факат юқори курс талабаларида эмас, балки куйи курс талабаларида ҳам ижтимоий фанларнинг конуниятларини ўз ихтисослигида ихтисослик берувчи фан проблемаларида ижодий кўллаш кўникмалари хосил килади, уларни чукуррок ўрганиш иштиёкини оширади. Бундай алокани амалга ошириш бўлажак ўкитувчиларни касб танлашга йўллаш ишига тайёрлашда ҳам фойдали, шуни маълум бир фан доирасида талабаларга ўқувчиларни касб танлатга йулашдек мураккаб проблеманинг ҳамма томонларини очиб бериш мумкин эмас. Масалан, табиий-илмий циклдаги фанларни ўкитишда ишлаб чикаришнинг илмий, илмий-техник асосларини, турли касбларнинг мазмуни ва ишлаш шароитларини яккол ёритиш мумкин бўлса, ижтимоий-иктисодий томонларини очиб бериш зарур. Ижтимоий фанларнинг касбига доир билим берувчи фанлар билан алокасини амалда рўёбга чикариш тегишли кафедра ўкитувчиларининг биргаликдаги ишларини режалаштиришни назарда тутади. Бунинг учун эса тегишли тайёргарлик зарур, яъни ижтимоий кафедра ўкитувчилари касбига доир билим берувчи фанлар хакида маълум тасаввурга эга бўлиши, аксинча, бу фанлар ўкитувчилари ўрганилаётган ходисаларга диалектик ёндашиш кўникма ва малакаларини эгаллаши, бу малакаларни бўлажак ўкитувчиларга сингдира билиши керак.
Бўлажак ўкитувчининг юксак даражадаги сиёсий онглилиги, унинг келгусида ўқувчиларни касб танлашга йўллаш иши самарадорлигини белгилаб беради. Ўқув режасига мўвофик педагогика Университетида ўкиш муддати тўрт йил бўлгаяда иккинчи курсда, ўхиш муддати беш йил бўлганда учинчи курсда ўрганилади. Бу вактга келиб, ихтисослик бўйича билим берувчи фанларни ўрганиш эндигина богланган ёки давом этаётган бўлади. Масалан: Физика» № 2105 ихтисослиги учун умумий физика курсининг факат биринчи кисми- «Механика» ни ўрганиш тугалланади. Бинобарин, куйи курс талабалари етарли даражадаги махсус билимлар запасига эга бўлмаган ва ихтисоолиги бўйича етарли назарий тайёргарлик кўрмаган холда шу фанни ўрганишга киришадилар. Вахоланки, диалектик материализм ўқув программасининг мазмуни уларнинг анча кейин ўрганадиган фанлари юзасидан зарур назарий тайёргарлик кўрган бўлишини такозо килади. Масалан, инкорни инкор қонуни ўрганишда бўлажак математика ўкитувчиларига эвклид ва ноэвклид геометрия мохиятини тушунишда диалектик материализмнинг методологик вазифасини кўрсатиб бериш мухимдир. Талабаларнинг ўз ихтисослиги бўйича билим берувчи фанлардан тегишли мисолларни урганишдан олдин уларга инкорни инкор конуни мазмунини кандай килиб очиб берият мумкин? Кўпчилик ўкитувчилар бу конунни тахлил килишда эвклид геометрия фани ривожланишининг янги мазмун билан бойитади ва чукурлаштиради, бўлажак математика ўкитувчиларини жуда мураккаб, баъзан хатто карама-карши факт, ходисаларни илмий тахлил килиш ва уларга диалектик ёндашиш методлари билан куроллантиради.
Do'stlaringiz bilan baham: |