Семинар 1 мавзу: Фалсафанинг фан ва дунёқарашга доир моҳияти. Маъруза режаси

4 - мавзу: Мантиқ
Маъруза режаси:

1. 
   Мантиқнинг объекти ва предмети. Тўғри тафаккур қонунлари.
   
2. 
   Тафаккурнинг мантиқий шакллари (тушунча, ҳукм, хулоса чиқариш).
   
3. 
   Аргументлаш ва билимлар тараққиётининг мантиқий шакллари (муаммо, фараз, назария).
   

Таянч тушунча ва иборалар: «мантиқ», «логика», тафаккур, тафаккурнинг мантиқий таркиби, билиш, ҳиссий билиш, ақлий билиш, тафаккур шакллари, тафаккур қонунлари, формал мантиқ, мантиқнинг бошқа фанлар билан алоқаси, тушунча, тушунча ва тил, тушунча турлари, тушунчалар ўртасидаги муносабатлар, тушунчалар билан мантиқий амаллар, ҳукм – тафаккур шакли, ҳукмнинг мантиқий таркиби, субъект, предикат, боғловчи, ҳукмнинг терминлари, ҳукм ва гап, ҳукмнинг турлари, ҳукмлар ўртасидаги муносабатлар (мантиқий квадрат), савол, норма (меъёр), хулоса – тафаккур шакли, хулоса чиқаришнинг мантиқий таркиби, бевосита ва бавосита хулоса чиқаришлар, дедуктив хулоса чиқариш, силлогизм, силлогизм турлари, энтимема, полисиллогизм, эпихейрема, сорит, индуктив хулоса чиқариш, традуктив хулоса чиқариш, аналогия, тўлиқ индукция, тўлиқсиз индукция, оммабоп индукция, илмий индукция, хусусиятлар аналогияси, муносабат аналогияси, моделлаштириш, исботлаш (далиллаш) тушунчаси, исбот турлари, мантиқий исбот, раддия, исбот ва раддияда учрайдиган мантиқий хатолар, паралогизм, софизм, парадокс, баҳс- мунозара юритиш қоидалари, муаммо, фараз, назария.
Мавзуда кўриб чиқиладиган муаммолар: мантиқ фанининг объекти ва предмети, тафаккурнинг мантиқий таркиби, билиш босқичлари, мантиқнинг бошқа фанлар билан алоқаси, формал мантиқнинг асосий қонунлари, тафаккурнинг асосий шакллари ва улар орасида тушунчанинг ўрни.
Мавзуни мустаҳкамлаш учун назорат саволлари:
1. Мантиқ фанининг ўрганиш объекти нима?
2. Мантиқнинг предметини таърифлаб беринг
3. Билиш ва унинг босқичларини баён этинг
4. Тафаккурнинг мантиқий таркибини қайси томонлар ташкил этади?
5. Мантиқ нега барча фанлар билан узвий алоқада бўлади?
6. Тўғри тафаккур белгилари ва талабларини тушунтириб беринг.
7. Формаль мантиқнинг қандай қонунлари бор?
8. Тушунчанинг моҳияти ва мантиқий таркибини тушунтириб беринг.
9. Тушунчанинг қандай турлари мавжуд?
10. Тушунчалар ўртасида қандай муносабатлар мавжуд?
11. Тушунча устидаги асосий мантиқий амаллар қайсилар?
12. Хукмнинг таърифи.
13. Ҳукмнинг мантиқий таркибини нималар ташкил этади?
14. Ҳукмнинг қандай турлари мавжуд?
15. Ҳукмлар ўртасидаги муносабатлар қандай гуруҳларга бўлинади?
16. Хулоса чиқаришнинг моҳияти ва мантиқий таркибини тушунтириб беринг.
17. Хулоса чиқаришнинг қандай турлари мавжуд?
18. Дедуктив хулоса чиқариш нима?
19. Силлогизм аксиомаси ва умумий қоидаларини баён этинг.
20. Силлогизмнинг қандай турлари бор?
21. Индуктив хулоса чиқариш турлари қайсилар?
22. Аналогия (қиёс) нинг қандай турлаи бор?
23. Далиллаш деб нимага айтилади?
24. Исбот нима, унинг қандай турлари бор?
25. Мантиқий исботнинг таркибини нима ташкил этади?
26. Мантиқий исбот турларини тавсифлаб беринг.
27. Исбот қоидаларини айтиб беринг.
28. Раддиянинг қандай усуллари бор?
29. Мунозара нима?
30. Муаммоли вазият нима?
31. Муаммонинг асосий хусусиятлари нималардан иборат?
32. Муаммони тўғри қўйиш ва ҳал этишнинг қандай шартлари мавжуд?
33. Гипотезанинг моҳияти нимада ва унинг қандай турлари мавжуд?
34. Назариянинг таркиби қандай?
35. Назария билиш жараёнида қандай вазифаларни бажаради?
36. Назариянинг қандай турлари мавжуд?
40. Далиллаш деб нимага айтилади?
37. Исбот нима, унинг қандай турлари бор?
38. Мантиқий исботнинг таркибини нималар ташкил этади?
39. Мантиқий исбот турларини тавсифлаб беринг.
40. Исбот қоидаларини айтиб беринг.
41. Раддиянинг қандай усуллари бор?
42. Мунозара нима?
43. Муаммоли вазият нима?
44. Гипотезанинг моҳияти нимада ва унинг қандай турлари мавжуд?
45. Назариянинг таркиби қандай?
46. Назариянинг қандай турлари мавжуд?