Семинар 1 мавзу: Фалсафанинг фан ва дунёқарашга доир моҳияти. Маъруза режаси

2 - Мавзу: Борлиқ ва ривожланиш фалсафаси.
Маъруза режаси:

1. 
   Борлиқ фалсафанинг предмети. Онтология. Фалсафа ва табиий-илмий фанларда борлиқ тушунчасининг моҳияти, борлиқ ва йўқлик диалектикаси. Борлиқ шаклларининг таснифи.
   
2. 
   Фалсафа ва физикада субстанция, субстрат ва материянинг ўзаро алоқаси. Материя тушунчаси ва унинг ташкиллашув даражалари. Инъикос ва унинг шакллари.
   
3. 
   Ҳаракат тушунчасининг тавсифи, типлари ва шакллари. Фалсафада макон ва вақт диалектикаси.
   
4. 
   Табиатнинг онтологик мақоми. Ижтимоий ривожланиш ва географик муҳит алоқадорлиги. Биосфера ва Ноосфера ҳақидаги таълимотлар. Табиатга оид коэволюцион ва инвайронментал назариялар.
   
5. 
   Фалсафада шаклланиш, ўзгариш, ривожланиш ва тараққиёт тушунчаларининг моҳияти.
   
6. 
   Ривожланишнинг умумфалсафий қонунлари ва категориялари.
   

Мавзуга оид таянч тушунча ва атамалар:
Олам ва одам, борлиқ, йўқлик, онтология, объектив реаллик, субъектив реаллик, моддий борлиқ, маънавий борлиқ, индивидуаллашган маънавий борлиқ, объективлашган маънавий борлиқ, табиат борлиғи, инсон борлиғи, ижтимоий борлиқ, материя, ҳаракат, ривожланиш, макон, вақт, табиат, географик муҳит, ижтимоий ривожланиш, биосфера, ноосфера, ҳаёт, қонун, фалсафа қонунлари, категория.
Такрорлаш учун саволлар
1. Олам нима ва унда одамнинг ўрни қандай?
2.. Борлиқ ва йўқлик тушунчалари тўғрисида нималарни биласиз?
3. Борлиқнинг мураккаб тузилиши деганда нима тушунилади?
4. Оламнинг пайдо бўлиши ва эволюциясини қандай изоҳлайсиз?
5. Ер тарихи ва унда ҳаётнинг пайдо бўлиши ва эволяциясини асослайдиган қандай илмий назарияларни биласиз?
6. Субстанция ва субстрат тушунчаларини таърифланг.
7. Материя категориясининг фалсафий ва табиий-илмий маъносини тушунтиринг.
8. Ҳаракат тушунчаси ҳамда унинг асосий типлари ва шакллари тўғрисида сўзлаб беринг.
9. Макон ва вақт – борлиқнинг мавжудлик шакллари эканлиги қандай маъноларни англатади?
10. Табиат фалсафаси қандай номланади? Табиат тушунчасининг турли маъноларини қандай изоҳлайсиз?
11. Ижтимоий ривожланиш ва географик муҳитнинг ўзаро алоқадорлигини қандай тушунасиз?
12. Биосфера, ноосфера ва коэволюция тушунчаларини қандай таърифлайсиз?
13. Диалектика таълимотининг фалсафа фанидаги ўрни ва аҳамиятини қандай тушунасиз?
14. Қонун тушунчасини қандай таърифлайсиз?
15. Олам ривожланишининг умумфалсафий қонунларини таъкидланг ва қисқача моҳиятини таърифлаб беринг.
16. Фалсафа категорияларини таърифланг ва таснифлаб беринг.