|
«Agar (er-xotinning) oralari buzilib ketishidan qo‘rqsangiz, er oilasidan bir hakam, xotin oilasidan bir hakam yuboring».
Albatta, bunday hakamlar ularning o‘zlaridan, ya'ni er-xotin rozi bo‘ladigan qarindoshlardan yoki begonalardan tayinlanadi. «Rozi bo‘ladigan» deb shart qo‘yilayotgani hakamlar chiqargan hukm har ikki tomonga maqbul bo‘lishi uchundir. Shu bois hakamlar aqlli, tajribali, turmushning past-balandini biladigan, ko‘pni ko‘rgan, Allohdan qo‘rqadigan, adolatli hukm chiqarishga harakat qiladigan kishilar bo‘lishi kerak. Ularning asosiy vazifasi er-xotinning orasini o‘nglashdan iborat. Shuning uchun ham oyati karimada «Agar (er-xotin) islohni xohlasalar, Alloh o‘rtalarini muvofiqlashtirgay» deb, hakamlarga yarashtiruvchilik nisbati berilmoqda.
Ba'zi ulamolar xuddi shu tushunchadan kelib chiqib, «Ularga faqat yarashtirish, isloh qilish huquqi berilgan», deydilar. Boshqalari esa: «Holatni o‘rgangach, islohning iloji bo‘lmasa, er-xotinni ajratib qo‘yishga haqlari bor, shuningdek, tegishli jazo choralarini, mol-mulkka doir masalalarni ham hal etishlari mumkin», deyishadi.
Hazrat Usmon zun-nurayn roziyallohu anhu xalifalik yillarida xuddi shu oyati karimaga amal qilib ish yuritgani tafsir kitoblarimizda naql qilingan.
Yaratganga shukrlar bo‘lsinki, yurtimiz istiqlolga erishgach, dinimizni o‘rganish va unga amal qilish, milliy qadriyatlarimizni tiklash borasida keng ko‘lamli xayrli ishlar amalga oshirilmoqda. Jamiyatimizning buguni va ertasi bo‘lmish oila, er-xotin munosabatlari, farzand tarbiyasi masalalari davlat siyosati darajasiga ko‘tarilib, sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalash bolajon xalqimizning asriy orzulari, ming yillik diniy va milliy an'analarimizga ko‘ra eng muhim dolzarb vazifaga aylandi.
Uzoq muddat davom etgan mustabid tuzumning zararli ta'sirini yo‘qotish, millatimizga yot tushunchalar, urf-odatlarning yoshlarimiz ongiga singdirilishiga, sog‘lom insoniy fitratga zid bo‘lgan turmush tarzini sun'iy ravishda ommalashtirishga qarshi kurashishning eng muhim omili – oilada, mahallada ta'lim-tarbiyani kuchaytirishdir.
Bugungi kunda ayniqsa yosh oilalarda juda ko‘p uchrayotgan kelishmovchiliklar, ziddiyatlarning bosh sababi – yoshlarni oilaviy turmushga tayyorlashda yo‘l qo‘yilayotgan xatolardir.
O‘g‘il bolalarga «Sen kelgusida oila boshlig‘i bo‘lasan, rahbar bo‘lasan, shuning uchun ilm olgin, hunar o‘rgangin, halol rizq topib, turmush o‘rtog‘ingni, bola-chaqangni boqishga tayyorlangin» deb tarbiya bera olyapmizmi? «Sening bir og‘iz so‘zing bilan nomahram qiz senga halol bo‘ladi. Lekin yana bir og‘iz so‘zing bilan u senga begona bo‘lib qoladi. Tilingga ehtiyot bo‘l, hayot sinovlariga sabrli bo‘l, yetti o‘lchab bir kes, turmush o‘rtog‘ingni boyligi, nasabi, husniga emas, diyonatiga qarab tanla» deb pand-nasihat qilyapmizmi?
Unday bo‘lsa nima uchun uylanadigan yigitlar kelin tomondan keladigan mebel, idish-tovoq, bosh-oyoq sarpolar uchun xonalarini bo‘shatib, qo‘l qovushtirib o‘tirishibdi? Nima uchun sal narsaga janjal ko‘tarib, o‘dag‘aylab, birovning bolasini urib, shartta javobini berib yuborishyapti?
Qizlarimizga «Sen kelgusida uy bekasi bo‘lasan, ona bo‘lasan, farzand tarbiyalaysan, shuning uchun iffatli bo‘lgin, yaxshi o‘qigin, ro‘zg‘or ilmini o‘rgangin, xushmuomala bo‘lgin, itoatli bo‘lgin, bir umr yangi oilada yashashga tayyorlangin» deb tarbiya bera olyapmizmi? «Bir og‘iz shirin so‘zing bilan buzilay deb turgan oila saqlanib qoladi, bir og‘iz o‘ylamay aytgan gaping bilan qarindosh-urug‘ning orasiga sovuqchilik tushib qoladi» deb ogohlantiryapmizmi?
Unday bo‘lsa nima uchun qizlarimiz ochiq-sochiq kiyinyapti, bo‘lajak kuyovning boyligi, nasl-nasabi yoki lavozimini surishtirib, axloqi, dunyoqarashi, dinu diyonatiga loqayd bo‘lishyapti, ota-onasi ne zahmatda qilgan sarpo-suruqni minnat qilib, arzimagan sabablar bilan janjal chiqarib, gap tashib, yosh umrini xazon qilishyapti?
Demak, farzand tarbiyasida, yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash borasida hali kamchiliklarimiz anchagina ekan. Bu kamchiliklarni bartaraf etishning eng samarali usuli yuqorida aytib o‘tilgan ilohiy hikmatlarni yoshligidan qulog‘iga quyib, qanday buyuk zotlarning avlodi ekanini o‘rgatish, ularga milliy g‘urur, hayo, ibo, g‘ayrat-shijoat tuyg‘ularini singdirishdir.
Insoniyat tamadduniga ulkan hissa qo‘shgan, buyuk allomalarni dunyoga keltirgan o‘zbek xalqi bugungi kunda yana o‘zligini anglab, jahonga yuz tutmoqda. Ota-bobolarimizning asriy orzu-armoni bo‘lmish hurriyat bayrog‘i ostida tug‘ilgan yosh avlodni Buxoriy, Termiziy, Jaloliddin Manguberdi, Amir Temur, Ulug‘bek mirzo kabi buyuk bobokalonlarimizga munosib avlod qilib tarbiyalash sizu bizning zimmamizdagi ulkan mas'uliyatdir. Bu og‘ir vazifani sharaf bilan ado etish uchun oilalarimiz mustahkam, farzandlarimiz sog‘lom va barkamol bo‘lishi lozim. Oilani mustahkamlash uchun esa muqaddas dinimizning yuqorida aytib o‘tilgan ko‘rsatmalariga og‘ishmay amal qilishimiz zarur. Oilada iymon-e'tiqodli, salohiyatli farzandlar yetishib chiqishi uchun oilaning nizomi, poydevori mustahkam bo‘lishi kerak, ota-onaning o‘zi tarbiyali, sabr-matonatli bo‘lishi, turmushning baland-pastini, hayotning achchiq-chuchugini birgalikda totishi kerak. Ana shundagina jamiyatimizdagi har bir oila chinakam baxt saroyiga, rohat-farog‘at, huzur-halovat maskaniga aylanadi.
Alloh taolo oilalarimizni chinakam baxtiyor oilalardan qilsin, kelin-kuyovlarimizning qalbiga o‘zaro mehr-muhabbat ato aylasin, har bir oilani mustahkam rishtalar bilan bog‘lab, ikki dunyo saodatiga erishtirsin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
