Семинар 1-мащк Ислом динида оила мукаддас саналиб, унга булган эътироф ва эътибор ката--

2-мащк
Оилавий хаетнинг умумий масалалари хакида хадису-щарифларимиздан мисоллар келтиринг.
«Erkaklar xotinlar ustidan (oila boshlig‘i sifatida doimiy) qoim turuvchilardir. Sabab – Alloh ularning ayrimlarini (erkaklarni) ayrimlaridan (ayollardan ba'zi xususiyatlarda) ortiq qilgani va (erkaklar o‘z oilasiga) o‘z mol-mulkidan sarf qilib turishlaridir. (Ayollar ichida) solihalari – (Allohga va eriga) itoatli, g‘oyibga Alloh saqlaganicha himoyatlilardir (ya'ni erining sirini, molini va obro‘sini saqlovchidir). Xotinlarning itoatsizligidan qo‘rqsangiz, avvalo ularga nasihat qiling, so‘ngra (bu ta'sir qilmasa) ularni o‘rinlarda (aloqasiz) tark eting, so‘ngra (bu ham kor qilmasa) ularni (majruh bo‘lmagudek darajada) uring. Ammo sizga itoat qilsalar, ularga qarshi (boshqacha) yo‘l axtarmang. Albatta, Alloh oliy, ulug‘ Zotdir» (34-oyat).
«Agar (er-xotinning) oralari buzilib ketishidan qo‘rqsangiz, er oilasidan bir hakam, xotin oilasidan bir hakam yuboring. Agar (er-xotin) islohni xohlasalar, Alloh o‘rtalarini muvofiqlashtirgay. Albatta, Alloh bilimdon, xabardor jamiyat xayr-baraka ila rivoj topib borishi uchun unda tartib-intizom, tinchlik-omonlik hukm surishi, muayyan bir rahbar bo‘lishi lozim. Islom ta'limotiga ko‘ra, oila jamiyatning asosidir. Shunday ekan, oilaning ham rahbari bo‘lishi kerak. Ana shu rahbarlik erkakka berilgan. Nima uchun?
«Sabab – Alloh ularning ayrimlarini (erkaklarni) ayrimlaridan (ayollardan ba'zi xususiyatlarda) ortiq qilgani va (erkaklar o‘z oilasiga) o‘z mol-mulkidan sarf qilib turishlaridir».
Demak, erkak kishi oilaga rahbar etib tayinlanganining ikkita sababi bor ekan.
Birinchisi – Alloh taolo erkakni ayoldan ustun, afzal qilib yaratganidir. Darhaqiqat, erkak kishi jismoniy tuzilishi, ichki va tashqi qiyofasi, irodasining mustahkamligi, ruhiy-nafsoniy va boshqa jihatlarga ko‘ra oila rahbari bo‘lishga mos qilib yaratilgan.
Ikkinchi sabab oila qurish va bu yo‘ldagi barcha sarf-xarajatlar erkak kishining zimmasida ekanidir. Bunday rahbarlik ulkan mas'uliyatdir. Ushbu mas'uliyat erkak kishining zimmasiga oilaga, jumladan, ayolga rahbarlik, homiylik qilish, ustoz bo‘lish, uning hayotiy ehtiyojlarini qondirish va muhofaza qilish vazifalarini yuklaydi.
Oyatning mazmunidan ko‘rinib turibdiki, erkak kishi rahbarlikka sabab bo‘lgan shartlarga javob bera olmasa, rahbarlik ularning qo‘lidan ketadi. Masalan, oilaning nafaqasi, ta'minoti erkakning zimmasida edi, lekin erkak hech bir sababsiz uyda o‘tirib, o‘rniga ayolini ishlashga majbur qilsa, bechora xotin oilamni boqaman deb, bola-chaqamni yedirib-ichiraman, erimga qarayman deb bozorma-bozor, yurtma-yurt sarson-sargardon kezsa, tabiiyki, bunday oiladagi rahbarlik o‘z-o‘zidan o‘sha ayolning qo‘liga o‘tib qoladi. Chunki moliyaviy boshqaruv kimning qo‘lida bo‘lsa, hal qiluvchi qaror egasi ham o‘sha bo‘ladi. Bunday holat avvalo erkakni oila rahbarligiga mos qilib yaratgan Alloh taoloning irodasiga qarshi chiqish bo‘lib, jamiyat nizomining buzilishiga ham olib keladi. Insof bilan o‘ylab ko‘raylik, bugun to‘ygacha, to‘y va undan keyingi ko‘pgina sarf-xarajatlar asosan qiz tomondan qilinmayaptimi? Xuddi mana shu narsa turmushning ilk kunlaridanoq erning tilini qisiq qilib, oiladagi rahbarlik va mas'uliyatning kelin qo‘liga o‘tib ketishiga sabab bo‘lmayaptimikan?!