Selluloza ishlab chiqarish texnologiyasi

7.2. Bir yillik o‘simliklardan olingan sellulozani yuvish 
va saralash qurilmalari
Zamonaviy korxonalarda bir yillik o‘simliklardan va daraxt 
sellulozasidan olingan sellulozalarni yuvish texnologiyasi va 
qurilmalari asosida bajariladi.
Yuvish qurilmasi sifatida barabanli qurilmalar qo‘llaniladi: 
past va yuqori vakuumli, bir va ikki zonali filtrlar. Baraban filtr-
larining yuvishdagi solishtirma ishlab chiqarish quvvati, somondan, 

---

40
qamishdan va boshqa o‘simliklardan olingan selluloza quvvati 
yog‘och sellulozasini yuvishga qaraganda 1,5–2,0 marta past. 
Bunga asosiy sabab, selluloza massasida mayda tolalarning ko‘pligi 
(33 %) va maydalanish darajasining yog‘och sellulozasiga (10–12
o 
ШР) qaraganda yuqori (16–25
o 
ШР) bo‘lishidir. Bu holat filtrlardan 
suv o‘tkazishni yomonlashtiradi. filtr barabanlarining somon va 
qamishlar uchun solishtirma ishlab chiqarish quvvati 2,0–2,5 t/m
2
, 
yog‘och sellulozasi uchun 5–6 t/m
3
.
Bir yillik o‘simliklardan ajratib olingan sellulozaning vakuum – 
filtrlardagi konsentratsiyasi 1,0–1,5 %, filtrdan chiqishda 14–18 % ni 
tashkil etadi. Barabanli filtrdan tashqari bu sellulozani yuvish uchun 
press, shnek-press va press-filtrlardan ham foydalaniladi. Yuvish 
qurilmalarining filtrlovchi yuzasi 20–40 m
2
ni tashkil etadi.
Bir yillik o‘simliklardan olingan selluloza massasini tozalash 
yog‘och sellulozasi massasini tozalash usulida olib boriladi: 
qisman saralash – nozik tozalash – sentriklinerlarda saralash – 
quyuqlashtirish. Qisman tozalash uchun samarli usul – tebranuvchi 
ko‘ztutgich apparati hisoblanadi. Masalan CЦН-0,4 markali sara-
lagich sutkasiga 30–160 tonnagacha tozilaydi.
Qisqacha xulosa
Bir yillik o‘simliklardan selluloza ishlab chiqarishga yaroqli 
turlari keltirilgan. Xomashyo sifatida O‘zbekistonda har yili yetishti-
riladigan o‘simliklar turi keltirilgan. Bir yillik o‘simliklardan 
olingan selluloza texnologiyasi, qo‘llaniladigan asbob-uskunalari va 
olingan selluloza sifat ko‘rsatkichlari keltirilgan.