See discussions, stats, and author profiles for this publication at

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. 
https://uzbektourism.uz/uz/research(29.05.2019y.)
 
2. «Innovatsion loyixalarni va texnologiyalarni ishlab chiqarishga tatbiq etishni rahbatlantirsh 
borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g`risida» gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 
qarori. 2008.16.07.
3. Draker P.F. Innovastii i predprinimatelstvo. M., 1992. 234 s.
4. .Innovatsionnыy menedjment / Pod red. S.D.Ilenkovoy. – M.: Banki i birji; YuNITI, 1997. – 327 
s.
5. .Novikov V.S. Innovastii v turizme. M.: IЦ. “Akademiya”. 2007.208 s. 
6. Sindorov Sh.E. O’zbekiston respublikasining tadbirkorlik faoliyatida innovatsion jarayonlardan 
foydalanishning iqtisodiy mexanizmi. Nom.disser. 2010. T 
GASTRONOMIK TURIZMDA INNOVATSIYALAR 
Ruziyeva Maxbuba, 
Turizm va mehmonxona xo’jaligi, 1-kurs magistranti 
Tadjiyeva Sayyora Uralovna, 
Ilmiy rahbar
So'nggi paytlarda, tobora murakkablashib borayotgan talab tufayli yuzaga kelgan odatlarning 
xilma-xilligi natijasida (Richards 2012), biz oziq-ovqat iste'mol qilish usulida, ayniqsa gastronomic 
tadbirlar borasida o'zgarishlarni kuzatishimiz mumkin. Shunday qilib, oziq-ovqat iste'mol qilishning 
ajoyibligi va gastronomik festivallari va yarmarkalarining tijoratlashtirilishi (Xeyns, 2015) oziq-
ovqat yuk mashinalari va vaqtinchalik restoranlar kabi ikkita yangi va innovatsion tatib ko'rish 
formatining asosiy qismi hisoblanadi. Ushbu ikkala kontseptsiya ham gastronomic turizm bo’yicha 
takliflariga yangilik kiritadi, gastronomic tajribalarining yangi turlarini shakllantiradi, chunki oziq-
ovqat iste'molining o'zi sayohat tajribasida ikkinchi darajali emas, balki markaziy ahamiyat kasb etadi. 
Oziq-ovqat mikroavtobuslari ba'zi gastronomik lazzatlarni (ko'pincha ko'pchilik uchun 
noma'lum, ammo juda katta mahalliy ahamiyatga ega) ko’chaga olib chiqish va bir nechta joylardan 
olib o’tish maqsadida tug'ilgan bo'lsa, yangi paydo bo'lgan vaqtincha restoranlar - bu biror bir joyni 
( u xoh badiiy galereya, do'kon, kutubxona, qirg'oq yoki boshqasi bo’lmasin) oshpazlarning oshpazlik 
mahoratlari orqali "gastronomic jihatdan jonlantirish" harakatini anglatadi. 
Aksariyat hollarda bu oshpazlar an'anaviy restoran bilan taqqoslaganda menejment xarajatlari 
pastroq bo’lgan imkoniyatlarini qidirishadi. Ushbu ikkita tushuncha har xil sharoitda paydo 
bo'lganligiga qaramay, ushbu ikkita tushuncha umumiy xususiyatlarga ega – ma’lum bir joydagi 
vaqtinchalik va ko’chuvchanlik: ular bir kun, hafta, oy yoki faqat ma'lum bir gastronomik festival 
uchun davom etishi mumkin va ularni vaqti-vaqti bilan turli joylarda topish mumkin. Shunday qilib, 
oziq-ovqat yuk mashinalari va vaqtinchalik restoranlar, albatta, chegaralangan vaqtga oziq-ovqat 
manzarasini yaratadi. 
Turizm va iqtisodiy o'sish o'rtasidagi bog'liqlik adabiyotda keng tarqalgan, chunki u turizmni 
rivojlantirish va umumiy iqtisodiy faoliyatni tiklash / kengaytirish o'rtasidagi bog'liqlikni 
aniqlaydi.(Xoll, Mitchell va Sharples, 2003 ; Hummel va van der Duim 2012; Tomas-Fransua, fon 
Massov, Joppe 2017; Dogru va Bulut 2017). 
Shuningdek, turizm sohasi ko'plab turlarda yuqori darajada innovatsion ekanligi ta'kidlanadi; 
Hyalager (2010) mahsulot yoki xizmat, jarayon, menejment, boshqaruv va institutsional 
innovatsiyalar uchun ba'zi muhim shartlarni aniqladi. Xususan, mahsulot yoki xizmat ko'rsatish 

---

68 
sohasidagi innovatsiyalarning dastlabki shartlariga kelsak, innovatsiya turistlarga ko'rinadigan 
bo'lgach, sotib olish qaroriga ta'sir qilish uchun, sayyohlar ilgari hech qachon ko'rmagan yoki boshqa 
sharoitlarda boshdan kechirmagan narsalarga murojaat qilish orqali yangilik elementini kiritish 
muhimdir. 
Ushbu taxmin Pine and Gilmour (1998) tomonidan ishlab chiqilgan tajriba iqtisodiyotining 
innovatsion tuzilmasi asosida sayohat tajribalari haqida gapirilganda juda muhim ahamiyatga ega. Bir 
nechta mualliflar ushbu kontseptsiyani ko'plab sayohat dasturlarida qo'llab-quvvatlaydigan nazariy va 
empirik dalillarni keltirdilar, masalan, Ek et Al.(2008) gastronomiya bilan bog’liq bo’lgan korxonalar 
shunday yuritilishi mumkinki, u yerda iste’molchining faoliyati oddiygina xizmat ko’rsatishdan 
unutilmas tajribaga o’tishi kerak, biznes yuritiladigan joy esa atmosfera fabrikasiday qabul qilinishi 
lozim; Quadri-Felitti and Fiore (2012),vino turizmi adabiyotida to’rt sfera modelining qo’llanilishini 
tahlil qilish jarayonida, ko’pgina hollarda estetika hal qiluvchi yo'l bo'lganligini aniqladilar. 
Sharob turizmi nuqtai nazaridan oddiy, ammo samarali toifalashtirishni Jonson (1998) taqdim 
etgan, u vino turistlarini universallar va mutaxassislarga ajratgan: universallar deganda sharob 
zavodlarida, sharob festivallarida va hokazolarda bo'lgan sayyohlar tushuniladi, va mutaxassislar esa 
nafaqat dam olish uchun, balki sharob bilan bog'liq bo'lgan hodisalarga alohida qiziqishi bilan sayyoh 
bo'lishgan. 
Restoran menejmentidagi innovatsiyalarga kelsak, ko'plab va yaqinda olib borilgan tadqiqotlar 
ushbu dastlabki shart biznesning samaradorligini oshirish uchun muhim ekanligini angladilar: Li, 
Xallak va Sardeshmuk (2016) yuqori darajali restoranlarning xizmat ko'rsatish sohasidagi 
innovatsiyalar, jarayonlar va boshqarishda yanada yuqori darajadagi muvaffaqiyatni qo’lga kiritishga 
qodir ekanliklarini aniqladilar; Innovatsion tashkiliy madaniyat (murakkab, ijodiy, tadbirkorlik, 
motivatsion va boshqarish xususiyatlari bilan shug'ullanuvchi) restoran biznesi samaradorligini 
oshirishga ijobiy ta'sir ko'rsatishi kerak, shuningdek, Jogaratnam (2017) tadqiqotida innovatsion 
madaniyat bozorni emas, balki restoranlarning chiqishlarida eng yaxshi bashorat qiluvchi omil 
ekanligini ta'kidlaydi; ijodkorlik va estetika jihatlari Xorng va boshqalarning restoranlardagi 
tushlikning innovatsion ovqatlanish muhitini baholash xulosalarida ham juda muhimdir; (2013) 
Delphi va kontent-tahlilni birlashtirgan aralash usuldan foydalangan holda, ular restoranlarni 
boshqarishdagi "yangilik" elementi ijodkorlikni namoyon qilishda katta ahamiyatga ega ekanligini, 
xuddi shunday "go'zal" va "Madaniyat" va "moda" kabi estetik jihatlari ham bir xil ahamiyatga ega 
ekanligini aniqladilar, hamda restoran menejerlariga joyning dizayni uchun ijodiy yondashuvni qat'iy 
ravishda yangilik orqali targ'ib qilishni va estetikani yaxshilash uchun moda va an'anaviy 
elementlarning birlashishini rag'batlantirishni taklif qiladi. 
Restoranlarning faoliyatini baholashda nafaqat tashkiliy va jismoniy xususiyatlar muhim 
ahamiyatga ega. Filimonau va boshq. (2017) Buyuk Britaniyadagi restoranlarda menyu dizayni 
bo'yicha tadqiqotlar olib bordi va oziq-ovqat mahsulotlarining kelib chiqishi, hamda uning ozuqaviy 
va kaloriya qiymatini ko’rsatish iste'molchilar tanloviga ta'sir ko'rsata oladigan omil bo'lgani sababli, 
menejerlarga o'zlarining, yetkazib beriladigan oziq-ovqat to'g'risida ko'proq aniq ma'lumot beradigan 
menyulari orqali jamoatchilikning” uglerod izlari” haqidagi dunyoqarashini oshirishni taklif 
qilmoqda. 
Innovatsion imkoniyatlar (yangi taomlarni ishlab chiqarish, boshqa mamlakatlardan keltirilgan 
zamonaviy uskunalar va oshxona jihozlaridan foydalanish, menyuni muntazam yangilab borish, eng 
yaxshi xalqaro tajribalarni joriy etish nuqtai nazaridan) - Afrika millatlari restoranlarini o'rganish 
jarayonida aniqlangan asosiy mavzulardan biridir (Otengei va boshq., 2017), bunda mualliflar ichki 
baynalmilallashtirish darajasi (yangi va takroriy gastronomik sayyohlarni jalb qilish qobiliyati bilan 
ifodalangan) restoranlar tomonidan amalga oshiriladigan texnologik moslashuv darajasiga 
bog'liqligini namoyish etadi. 
Xulosa qilib aytganda, oziq-ovqat iste'moli har qanday turizm turining muhim elementidir, 
shuningdek, u mintaqaviy o'ziga xoslik va madaniyatning tarkibiy qismi sifatida tan olingan (Xoll va 

---

69 
Sharplz, 2003) va oziq-ovqat va turizm o'rtasidagi bog'liqlik sayyohlarni tashrif buyuradigan joylari 
bilan bog’liq haqiqiy, yangi va mahalliy oziq-ovqat tajribalarini izlashga undaydigan birlashma 
vazifasini bajaradi(Richards 2012). Xuddi shu Richards (2012) oziq-ovqat tajribasi brendlash va 
marketing faoliyati uchun asos bo'lib xizmat qiladi, ulardan biri maxsus restoranlarni rivojlantirishdir 
deb ta’kidlaydi.