Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 524
boyitib boradigan manba 
–
fikrlar rang-barangligi va qarashlar xilma-xilligidan uzilib 
qoladi
”
[2]. 
Jamiyat moddiy va 
ma’naviy
hayotini uzluksiz amalga oshirish nuqtai nazaridan 
mafkuraning tizimli ontogneseologik tahlil qilish muhimdir. Bu borada quyidagi bir 
qator ilmiy muammolarni hal qilishni nazarda tutiladi: 
“
mafkura
” 
tushunchasi 
mazmuniga turlicha qarashlarni tahlil qilish va ushbu tushunchani ijtimoiy 
o‘rganishni
siyosiy, gneseologik, aksiologik, irratsional 
–
mifologik, madaniy va faoliyat nuqtai 
nazaridan aniqlashtirish; ijtimoiy fanlar sohasining mafkuraviy-tarkibiy qismini, 
shuningdek, ijtimoiy amaliyot va ijtimoiy nazariyaning mafkuraviy talqinlari 
o‘xshashligini
tadqiq qilish; ayrim 
ta’lim
konsepsiyalarining mazmunida va shaxsiy 
bilimda mafkuraviy qarashlarning avval boshdanoq mavjudligini aniqlash. 
Bizningcha, mafkura hodisasini tahlil qilishda quyidagi jihatlarga 
e’tibor
qaratish 
lozim: mafkura muammosiga ontogneseologik yondashuvda boshqa ijtimoiy fanlardan 
olingan usul va tamoyillarni ularning tanqidiy talqini bilan 
qo‘shib
olib borgan holda 
ushbu tushunchani umumiy yoritishga urinish; sotsial turmush talqini sifatidagi 
mafkuraning 
o‘ziga
xosliklarini aniqlash; mafkura asoslarini imkon qadar xolis 
izlanishini amalga oshirish uchun mafkuraning vujudga kelishi borasidagi farazlarni 
ishlab chiqish; mafkuraning asoslarini aniqlash uchun sotsial amaliyot, sotsial 
tadqiqotlarni umumlashtirish; mafkuraviy jarayonlar muammosining sotsial tomonlarini 
tahlil qilish; mafkura sotsial turmushning funksional jihati ekanligini hamda uning 
maqsadi haqiqatni topish emas, balki kishilarni muayyan hatti-harkatga 
yo‘naltirish
ekanligini asoslab berish; shaxsiy bilimda hamda ayrim 
ta’lim
konsepsiyalarning 
mazmunida avval boshdanoq mafkuraviy vazifalarning mavjudligini isbotlab berishda 
namoyon 
bo‘ladi
. 
Mamlakatimizda boshlangan yangi davrning mavkuraviy muammolarini 
o‘rganish
va zarur tahliliy ishlanmalar yaratish faylasuflar, sotsiologlar, madaniyatshunoslar, 
siyosatshunoslarning oldiga katta vazifalarni 
qo‘yadi
. Ular 
o‘z
tadqiqotlarda yangi 
milliy mafkura masalasining turli jihatlarini tahlil qilish asosida keng omma uchun zarur 
xulosalar berishi lozim. Binobarin, jamiyatning tarixiy 
o‘tmishi
hamda kelgusidagi 
rivojlanish 
yo‘llari
masalalari 
bo‘yicha
qandaydir ramziy kelishuvini barpo etish 
asosidagina ijtimoiy-madaniy parchalanishni 
to‘xtashish
mumkin. Umummilliy 
mafkuraviy diskursni yaratish YAngi 
O‘zbekiston
atrofida birlashtiruvchi mafkurani 
sun’iy
yo‘l
bilan yaratishga intilayotgan guruhlar emas, balki jamiyatimizda vujudga 
kelgan davlat va jamiyat, ijtimoiy guruhlarning 
o‘ziga
xos muloqot amaliyoti bunga 
ijtimoiy zamin 
bo‘lib
xizmat qiladi.