Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 523
uslubiy mexanizmiga, shuningdek uning aksiologik negizini shakllantirish omillariga 
bo‘lgan
ishonchsizlikni ham shunga kiritish mumkin.
Bunday turdagi hodisalarning vujudga kelishi tabiiydir. Bular inson tabiati 
xususiyatidan yana bir bor kelib chiqadigan fundamental ziddiyatlarning oqibatidir. 
Uning namoyon 
bo‘lishi
ko‘rinishlaridan
biri inson mavjudligining fundamental 
asoslarini mutloqlashtirishga intilishdir: yo maqsadga munosib yoxud maqsadga mos 
kelmaydigan ibtidoni tanlash; shuningdek bu ommaviy ongdagi yo individul, yohud 
jamoaviy hukmron 
bo‘lgan
jihatlarga tegishlidir. Bugungi kundagi ijtimoiy vaziyat ham
nazariy va uslubiy tadqiqot daturlarini
o‘zgartiri
shni, ham qadriyatli dunyoqarash 
maqsadlarini 
o‘zgartirishni
taqozo etmoqda. Ijtimoiy voqelikda ziddiyatlarning teng 
tomonli 
o‘zaro
harakati uslubiyatiga asoslangan mafkuraviy 
ko‘rinishdagina
mana 
shunday imkoniyat vujudga kelishi mumkin. Ijtimoiy ziddiyatlarni 
yo‘lga
solishda bir 
tomondan nazariy va amaliy 
ma’nodagi
islohotlar tizimidagi uslubiy texnologik 
ma’noga
, boshqa tomondan esa mafkura tuzilmasidagi dunyoqarash hamda aksiologik-
etnik shakllarga 
bog‘liqdir
.
Jamiyatimizda 
ma’naviy
tiklanish, milliy o
‘zlikni
anglashda yangi aksiologik 
modelning shakllanish jarayoni bormoqdaki, 
an’anaviy
va yangi qadriyatlarni 
umumlashtirish mazkur modelga mos. Mazkur jarayon qadriyatlarni qayta baholash, 
baholovchi qarashlar va tasavvurlarning 
o‘zgarishlari
bilan 
bog‘l
iq. Milliy ong, milliy 
o‘zligimizni
anglashda ham jamiyatning rivojlanishiga mos keluvchi qadriyatli 
maqsadlarni tanlab olish yuz bermoqda. Milliy qadriyatlar va stereotiplarni nazardan 
qochirish jamiyatdagi islohotlar jarayoniga, 
ma’naviy
hayotga zarar etkazishi mumkin. 
Qator SHarq mamlakatlarining tarixiy tajribasi, xususan, bizda ham 
g‘arbcha
qadriyatlar 
hamda stereotiplarni yuzaki va tez qaror toptirish 
ma’qullanmayotgani
, 
ba’zan
ochiqdan-
ochiq qarshilikka duch kelayotganligini 
ko‘rsatmoqda
. SHu bois, milliy 
o‘zlikni
anglashga 
bo‘lgan
tahdidlar masalasiga mazkur mezonlar orqali aniqlik kiritish lozim. 
Milliy 
o‘zlikni
anglashga nisbatan tahdidlarning negizini mazkur hissiyotlarga qarshi 
qaratilgan vatanfurushlik, 
o‘z
xalqi taqdiriga befarqlik, millat ishi, milliy islohotlarga 
nisbatan loqaydlik, milliy madaniyatdan begonalashuv, ona tilini unutish, milliy 
g‘urur
va 
oriyatning sayozligi kabilardan qidirish kerak[6.14]. 
Mafkura orqali kishilarning nafaqat manfaatlari, balki hayotiy irodasi ham amalga 
oshiriladi. Mafkuraning, xususan hukmron mafkuraning qudrati buyukdir. Biroq bu 
hukmron sinflarning
qo‘lida
ulkan moddiy kuch va madaniy zahiralar borligidan emas, 
bunday mafkuraviy kuch muqaddaslashtirish tufayli vujudga keladi. Kishilar aslida 
ularning hayotiy manfaatlariga butkul dushman 
bo‘lishi
mumkin 
bo‘lgan
qadriyatlar va 
amaliy siyosatni 
qo‘llashga
va qonuniy deb 
e’tirof
etishga majburdirlar. Tarixiy tajriba 
shundan dalolat beradiki
, “
yakkahokimlikka intilgan, mutlaq haqiqatni 
da’vo
qiladigan 
mafkuraning istiqboli 
yo‘q
. CHunki u yakkahukmronlik 
o‘rnatish
barobarida, 
o‘zini

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3