Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 211
muhabbatnoma bilan Ho
’
qand viloyatiga irsol qildi
6
, 1260/1844 yili jumodilavval 
oyining 19 ida, juma kuni Ho
’
qandga ketgan elchilar, ya'ni Bobobek va 
Yaxshimurodbek mazkur viloyatning hukmroni Sheralixonning qo
–
ShFon elchisi 
Qorabosh dodxoh va yuborgan peshkashlarin kelturub, dargohi olam panoh... 
peshgohiga yetkurdilar. Rajab oyining 17 ida panjshanba kuni Buxoroga ketgan elchi 
Rahmonberdi oxundg
’
a Buxoro voliysi Amir Nasrullaning qo
’
ShFon elchisi Fathulla 
xoja sudur kelib, amirning yuborgan tuhafot va savg
–
otin mavqufi arzga yetkurdi. 
Sha'bon oyining salohida, juma kuni Eron mamolikining podshohi Muhammadshohning 
elchisi Shahsuvorxonga ruxsat berib viloyatiga qaytardi. Ramazon oyining 6 sida 
chahorshanba kuni Ho
’
qand elchisi Qorabosh dodxohg
’
a... Yusufbekni elchi yo
’
sunliq 
qo
’
shub Ho
’
qand viloyatiga irsol qildi
–
7
. 
Ogahiy o
’
z asarida diplomatik munosabatlar haqida gapirsa-da, kelgan elchilarning 
nima maqsadda kelganlari va yuborilganligi haqida gapirmaydi degan edik. Lekin 
asarning ba'zi yerlarida bu elchilarning nima masala yuzasidan suhbatlashganlari haqida 
aniq ma'lumotlar ham beriladi. Masalan: 1261/1845 yili Buxorodan kelgan 
Qo
’
chqorbek miroxirga Xivadan Rahmatulla Qorako
’
zni qo
’
shib Buxoroga elchi qilib 
yuborilgan edi. Xiva xoni Buxoro amiriga quyidagi nomani yuborgan: Amir 
Nasrullaning muddaosi agar musolaxa qilib borishmoq va kelishmoq bo
’
lsa, bizning 
xohishimiz uldur va agar g
’
arazi savosh va talosh bo
’
lsa muxoriba maydoniga 
chiqsunkim, biz ham ul amrga muhayyo va amodadurmiz. Bu ikki ishning qaysisini 
ixtiyor qilsa, ul ishga bel bog
–
lasunkim, ikkisi ham bizning maqsadimizdur. Bu so
’
z 
bila elchilarni Buxoro viloyatiga irsol qildi
–
8
. 
Shuningdek, bu masala yuzasidan Ogahiyning 
–
Jomi
–
ulvoqioti sultoniy
–
asaridagi ma'lumotlardan ba'zilarini olib ko
’
raylik. 
–
Muhammad Aminxon o
’
zining 
xorazmshohlig avrangig
–
a julusi izhori uchun atrof va javonibdagi viloyatlarga elchilar 
irsol qildi. Ul jumladin Eshmurod rais bila... Olloberdi so
–
fini 1262/1845
–
1846 yili 
rabi' ul avval oyining to
–
rtida yakshanba kuni Buxoro viloyatining podshohi... Amir 
Nasrulloga... irsol qildi
–
9
. 
–
Buxoro podshohi Amir Nasrulloning... qo
’
shib yuborgan 
ikki elchisi kelib ostonbo
’
slig sharafin topdi. Mazkur bo
’
lg
’
on oyning 23 ida, shanba 
kuni hamul elchilariga... Bikish xalifani saforat rasmi bila qo
–
shib, Buxoroga irsol 
qildilar. Jumodil avval oyining 13 ida, juma kuni... Abdulhalim... Ho
’
qand viloyatidan 
kelgan elchiga saforat tariqasi bila hamroh bo
’
lib, mazkur viloyatga bormish erdi, 
hamul viloyat hokimining qo
’
shib yuborgan elchisi kelib, yakjihatlik izhori uchun 
topshurg
–
on muhabbatnomasin... yetkurdi. 
Jumodiy as-soniyning avositida Mashhad hokimi Olloyorxonkim... Eron mulkining 
podshohi Muhammad shoh tarafidan nayobatan jami' Xuroson viloyatining hokimi 
6
Шу асар. Инв. № 5364/II. 403 а 
- 
варақ.
7
Шу асар. Инв. № 5364/ІІ. 403 
- 
варақ.
8
Шу асар. Инв. № 5364/І. 405 а
- 
варақ.
9
Шу асар. Инв. № 5364/
II
. 414 б 
- 
варақ.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3