«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6

 
1170 
 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
1-rasm. Parmaning chiqishi (a) va kirishida (b) teshik sirtlarining qatlamga ajralishi 
2-rasmda standart parmada va ikki yoqli parmalar yordamida parmalangan teshik 
devorlarining tashqi ko‘rinishi ko‘rsatilgan. Parma diametri 8,1 mm, yuqori burchagi 
100°, orqa burchagi 15°, 
n=
2000 ayl/daq
, s=
0,05 mm/ayl.Tasvirning yuqori yarim 
bo‘lagida teshikning parmaning materialga kirgandagi, pastki qismida esa chiqqandagi 
qirrasi tasvirlangan.Teshik qirralari atrofidagi yoriqlar burchak o‘sishi bilan 
kattalashadi, o‘z-o‘zidan bunda parmaning old burchagi ham kattalashadi. Parmani 
vintli ariqchaning kichik qiyalik burchagi bilan qo‘llashda teshik ichki sirtining erib 
ketishi ayniqsa, shiddatliroq kechadi. 
2-rasm. Paraning chiqishidagi tashiklarning ko‘rinishi:
a,b-standart parma; v,g-ikki yoqli parma 
Teshik qirralari atrofida yoriqlarning vujudga kelish jarayoniga parmaning 2φ 
yuqori burchagi ham ta’sir ko‘rsatadi. Yoriqlar o‘lchami uzatilish va parmaning yuqori 
burchagiga bog‘liq ravishda o‘zgaradi. Yuqori burchakning kattalashishi bilan yoriqlar 
kattalashadi, o‘z-o‘zidan qirindilarning qalinligi ham ortadi. (3 rasm.)
.
PKM parma yordamida ishlov berishda yoriqlar miqdori maxsus konstruksiya 
vositasida minimumga olib boriladi. 4 b rasmda ko‘rsatilgan konsruksiya parmasi ikki 
pog‘onali yuqori burchakka ega bo‘ladi. Bu turdagi parmaning ikkinchi kesuvchi cheti 
yordamida kesilgan qirindi qalinligi kichiklashadi va shu tufayli teshik qirralarining 
atrofida yoriqlar hosil bo‘lmaydi.

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6
 
1171