Scientific Journal Impact Factor (sjif): 723

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Academic Research in Educational Sciences
 
VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
 
ISSN: 2181-1385
 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723
 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
 
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-441-446
 
Google Scholar 
 Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 444  www.ares.uz 
1-jadval 
Siqilishga mustahkamligi bo‘yicha betonning marka va qlassi orasidagi munosabat. 
S
iqi
li
shga
mus
tahka
ml
ik
bo‟
yicha
be
ton
mar
ka
si
S
iqi
li
shga
mus
tahka
ml
ik
bo‟
yicha
be
ton
klas
si
Siqilishga mustahkamlik bo„yicha beton klassiga mos keluvchi 
betonning shartli markasi* 
g„ovak betondan 
tashqari hamma 
tipdagi betonlar 
beton 
markasidan 
farqi, % 
g„ovak 
beton 
beton 
markasidan 
farqi, % 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
М 15 
М 25 
М 25 
М 35 
М 50 
М 75 
М 100 
М 75 
М 100 
М 150 
М 150 
М 200 
М 250 
М 300 
М 300 
М 350 
М 350 
М 400 
М 450 
М 500 
М 600 
М 700 
М 700 
М 800 
В 1 
В 1,5 
В 2 
В 2,5 
В 3,5 
В 5 
В 7,5 
В 5 
В 7,5 
В 10 
В 12,5 
В 15 
В 20 
В 22,5 
В 25 
В 25 
В 27,5 
В 30 
В 35 
В 40 
В 45 
В 50 
В 55 
В 60 
- 
- 
- 
32,74 
45,84 
65,48 
98,23 
65,48 
98,23 
130,97 
163,71 
196,45 
261,93 
294,68 
327,42 
327,42 
360,16 
392,90 
458,39 
523,07 
589,35 
654,84 
720,82 
785,81 
- 
- 
- 
-6,5 
-8,1 
-12,7 
-1,8 
-12,7 
-1,8 
-12,7 
-9,1 
-1,8 
-4,8 
-1,8 
-9,1 
-6,45 
-2,9 
-1,8 
-1,9 
-4,8 
-1,8 
-6,45 
-2,9 
-1,8 
14,47 
21,7 
28,94 
36,17 
50,64 
72,34 
108 
72,34 
108,51 
144,68 
180,85 
217,02 
-3,5 
-13,2 
-15,7 
-3,3 
-1,3 
-3,5 
-3,5 
-8,5 
-3,55 
- 
- 
Betonning markasi uchun qarshilikning ta‟minlanishi 50 foizni tashqil etadi 
(qarshilikning o„rtacha statistik miqdori), betonning klassi uchun esa bu ko„rsatkich 
95 foizni tashqil qiladi.
Buning 
uchun 
siqilayotgan beton namunada buzilish holatini ko„ramiz. Buzilish cho„zish chog„ida 
mustahkamlik zahirasini tugashi bilan bog„liq, siqish bilan emas.
Cho„zishdagi mustahkamlik faqat uning ko„ndalang yo„nalishidagi kesim 
yuzasiga bog„liq. Betondagi har bir g„ovak va bo„shliq bir xil materialdagi teshik 

---

Academic Research in Educational Sciences
 
VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
 
ISSN: 2181-1385
 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723
 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
 
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-441-446
 
Google Scholar 
 Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 445  www.ares.uz 
sifatida qaralishi mumkin, ya‟ni uning atrofida kuchlanish paydo bo„ladi.
Beton qorishmasini tayyorlashda mayda qumning bir qismini yirik qum bilan 
shunday almashtirish talab etiladiki, mayda to„ldirgichning sirti ushbu markadagi 
betonlar uchun yo„l qo„yilgan chekli solishtirma sirtga teng bo„lishi kerak. Mayda 
to„ldirgichning jami miqdoriga qarab yiriklashtirgichni qo„shish foizi (%) 
quyidagicha aniqlanadi: 
 
бу yeрда:
М- mayda qumning solishtirma sirti, sm
2
/g.
Й- yiriklashtirgich ( yirik qum) ning solishtirma sirti, sm
2
/g.
Ч- 
yo„l qo„yiladigan chekli sirt, sm
2
/g.
Masalan: 200 marka 
(В 15) li beton tayyorlash talabi qo„yilsin.
Mayda qumning solishtirma 
sirti М
=
225 см
2
/г, yiriklashtirgichning solishtirma sirti М
=
50 sm
2
/g.
Yiriklashtirgich dozasini aniqlash talab etiladi 200 marka (B 
15) li beton uchun qumning yo„l qo„yiladigan chekli solishtirma sirti Ч =150 sm
2
/g 
ni takil etadi. 
Demak qo„shiladigan yiriklashtirgichning miqdori
ni tashkil etishi kerak.
 
Yaqin yillargacha etalon sifatida betonning siqilishdagi mustahkamligini 
ifodalovchi betonning markasi degan ko„rsatkich qabul qilib kelinar edi. 
Bugungi kunda sohaga bu tushuncha o„rniga betonning qlassi (sinf) degan 
ibora kirib keldi.
Klass va marka orasidagi bog„lanish quyidagicha aniqlanadi: [3]