Science and education scientific journal

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Ona tili va òqish savodxonligi 1-qism [Matn]: 1-sinf uchun darslik / I.Azimov [ va boshq.]. – Toshkent: Respublika ta’lim markazi, 2021. – 104 b.
   

2. 
   X.Ibragimov, Sh.Abdullayeva. Pedagogika nazariyasi (darslik). T., “ Fan va texnologiya “, 2008, 288 bet.
   

91

"PROSPECTS OF DEVELOPMENT OF SCIENCE AND EDUCATION" CONFERENCE PROCEEDINGS

24 MAY 2022

TEXNOLOGIYA DARSLARINI O’QITISHDA KREATIV YONDASHUV
Yo’ldosheva M.A.

Rustamova F.S.

[e-mail]

Samarqand shahar, 11-maktab

Annotatsiya: Ushbu maqolada texnologiya darslarini o’qitishda kreativ yondashuv orqali o’qituvchi faoliyatidagi kreativlik qobiliyati, yaratuvchanlik, ijodiy fikrlash har bir muammoni, vazifani, loyihani echishda sermahsul jarayonlarning ahamiyati, yangi iste’dodlarni kashf etish, yangi ijodiy ishlanmalar yaratish, fan-texnika yutuqlaridan foydalangan holda darslarni takomillashtirish haqidagi fikrlar bayon etilgan.


Kalit so’zlar: kretivlik, innovatsiya, strategiya, pedagogik takt.
Yosh avlodning har tomonlama yetuk bo’lishi ta’lim-tarbiya jarayonini to’g’ri tashkil etish bilan chambarchas bog’liq. Bunda umumta’lim maktablarida o’qitiladigan texnologiya fani o’zining muhim o’rniga ega. Bugungi kunda yoshlarga kasb tanlashda, barkamol shaxs bo’lib yetishishda, ijodiy qobiliyatlarini rivojlanishida texnologiya fani asosiy ko’makchi va muhim manba bo’lib xizmat qiladi.

Zamonaviy fan-texnika taraqqiyoti yangi materiallar, ularning xossa va xususiyatlari, texnik obyekt va texnologik jarayonlarga oid ma’lumotlarni o’rganishni talab etmoqda. Chunki intellektual qobiliyatga ega shaxs texnik obyekt, texnologik jarayon, maxsus va umummehnat operatsiyalarini bilishi hamda mahsulot tayyorlash ketma-ketligi, tayyor mahsulot sifatini tahlil qila olishi zarur. Zero, texnologik jarayonlar bajarilishi bo’yicha tegishli xulosa chiqarish, mehnat operatsiyalari hamda mahsulot sifatini baholay olish muhim ahamiyat kasb etadi.

Hozirgi davrda sodir bo’layotgan innovatsion jarayonlarda ta’lim tizimi oldidagi muammolarni hal etish uchun yangi axborotni o’zlashtirish va o’zlashtirgan bilimlarini o’zlari tomonidan baholashga qodir, zarur qarorlar qabul qiluvchi, mustaqil va erkin fikrlaydigan shaxslar kerak. Shu boisdan Ta’lim jarayoni markazida o’quvchi shaxsi bo’lib, o’qitishning zamonaviy shakli, faol o’qitish metodlari va zamonaviy didaktik vositalarning majmuini ta’lim-tarbiya ishidan ko’zlangan maqsad va kafolatlangan natijaga erishishga yo’naltirish zarur. Pedagogning kasbiy bilimdonligi kreativlik bilan xarakterlanadi. Bugungi kun o’qituvchisiga berilayotgan zamonaviy pedagogik talablar xususiyati haqida gap borar ekan, dunyoga mashhur pedagog Jan Piajening bugungi kunda yangidan ahamiyat kasb etgan ta’lim maqsadiga bergan ta’rifini eslatib o’tamiz: “Ta’lim maqsadi- oldingi avlodlar

92

"PROSPECTS OF DEVELOPMENT OF SCIENCE AND EDUCATION" CONFERENCE PROCEEDINGS

24 MAY 2022

yaratgan narsalarni takrorlash bilan kifoyalanmasdan, yangicha mahsulotlarni yaratishga qodir, ijodkor, kashfiyotchi insonlarni tarbiyalashdir”. Fan va innovatsiyani kelajakda rivojlantirish strategiyasida “ijodkor insonni” yaratish, ya’ni

21. 
    qaysi bo’g’inda ishlashidan qat’iy nazar u yaratuvchan va yangi bilimlarga moyil bo’lishi kerak. Buning uchun esa o’qituvchilarning o’zi kreativ fikrlovchi mutaxassis bo’lishi maqsadga muvofiqdir. Birinchi navbatda kreativlik nima, uning ma’no-vazifasi haqida to’xtalib o’tmoqchiman. “Kreativ” so’zi lotincha so’zdan olingan bo’lib, “yaratuvchanlik”, “ijodkorlik” degan ma’nolarni bildiradi. Kreativlik ijod sifat jihatdan yangi bo’lgan moddiy, ma’naviy qadriyatlarni yaratish jarayoni va ushbu jarayon natijasidir. Keng ma’noda ijod deb, yangicha natijalarni keltirib chiqaruvchi har qanday faoliyatga ham aytiladi. Kreativlik - bu kasbiy hayot usuli, ko’p qirrali ta ‘lim jarayoni va tizimining maqsadlari, mazmuni, texnologiyalari sathida yangi pedagogik voqelikni yaratish istagi va malakasidir. Kreativlik o’qituvchiga innovatsion o’zgarishlar oqimiga moslashib olishiga yordam beradi. O’qituvchi innovatsion faoliyatining eng muhim tavsifi kreativlikdir.
    

N.M.Gnatko kreativlik mexanizmlarini quyidagi bo’limlarga bo’lib o’rganishni taklif etadi:

• 
  potensial kreativlik;
  

• 
  faoliyatdagi kreativlik.
  

Potensial kreativlik N.M.Gnatkoning fikricha, muayyan tashqi sharoitlarda faol kreativlikka aylanishga nazariy tayyor shaklda namoyon bo’ladigan individiumning potensial joylashishini anglatuvchi kreativ faoliyatdir. Potensial kreativlik ijodning zaruriy subyektiv shartidir. Faoliyatdagi kreativlik - faoliyatning biror turida ijodiy faollik ko’rsatuvchining bevosita tayyorgarligini ta’minlaydigan faoliyatning u yoki bu turi tavsifli potensial kreativ individiumning individual tavsiflari aloqalarini yuzaga keltiradi. Faol kreativlik ijodning eng muhim subyektiv shartidir. Potensial kreativlik, amalga oshirish mumkin bo’lgan kreativlikdir. Uni faoliyatdagi kreativlikka o’tkazish muayyan faoliyat turini tashuvchi (subyekt) tomonidan uning o’zlashtirilishida tub o’zgartirishlar qilish orqali amalga oshadi. Men o’qituvchilik faoliyatimda klaster, yozma baxslar, T-sxema, insert, “Venn” diagrammasi, turli keyslar kabi interfaol metodlardan foydalanaman. Chunki qachonki, ta’lim jarayoni shaxsning faolligiga asoslangan muammoli, dasturlangan, loyihalar jadallashtirilgan holda kechsa, u kreativ yo’nalishga ega bo’lib, shaxsning faolligi tufayli uni yangilik, ijodkorlik sari etaklaydi.

Xulosa qilib aytganda texnologiya darslarida o’quvchilarni kreativ fikrlashga undovchi vazifalarni berib, ularda yaratuvchanlik, ijodiy fikrlash har bir muammoni, vazifani, loyihani echishda sermahsul jarayon hisoblanadi.

93

"PROSPECTS OF DEVELOPMENT OF SCIENCE AND EDUCATION" CONFERENCE PROCEEDINGS

24 MAY 2022