Сборник научных трудов

А
Ҳ
ОЛИНИНГ ЭНТЕРАЛ ВИРУСЛИ ГЕПАТИТ А БИЛАН КАСАЛЛАНИШ 
Ҳ
ОЛАТИ 
Тошбоев Б.Ю., Азизова Ф.Л. 
Тошкент тиббиёт академияси 
Ушбу илмий ишнинг ма
қ
сади а
ҳ
оли ўртасида энтерал вирусли гепатитлар билан касалланиш холатини 
ба
ҳ
олаш хисобланади. Вирусли гепатитлар ўртасида энг кўп тар
қ
алгани Вирусли гепатит А хисобланади. Вирусли А 
гепатит ю
қ
умли сари
қ
касаллиги бўлиб 
қ
адим замонлардан ўрганиб келинмо
қ
да. А гепатити ю
қ
умли ичак инфекция-
лари гуру
ҳ
ига кирадиган антропоноз, фекал-орал механизм билан ю
қ
адиган кенг тар
қ
алган вирусли касалликдир. А 
гепатит вируси энтеровируслар турига ва пикорнавируслар оиласига мансуб бўлиб, диаметри бўйича 27 нм га тенг 
бўлади. А гепатит вирусининг ю
қ
ори 
ҳ
арорат, эфирлар, дезинфекцияловчи воситаларга чидамлилиги уни таш
қ
и 
му
ҳ
итда узо
қ
са
қ
ланиб 
қ
олишини таъминлайди. Паст 
ҳ
ароратда ойлаб, баъзан йиллаб са
қ
ланиши мумкин. Шу дезин-
фкецияловчи воситаларга чидамлилиги натижасида баъзи 
ҳ
олларда сув тозалаш иншоотларидаги тўси
қ
лардан ўтиб 
кетиб водопровод тармо
қ
ларига вирусларнинг ўтиб кетиши кузатилади ва касалликка сабаб бўлади. Олдимизга 
қ
ўйилган ма
қ
садга эришиш учун биз Ўзбекистон Республикаси Со
ғ
ли
қ
ни Са
қ
лаш Вазирлигининг 2012 йил 5-январда 
чи
қ
арилган “Республикада вирусли гепатитларга 
қ
арши курашни янада такомиллаштириш чора тадбирлари” тў
ғ
риси-
даги буйру
ғ
идан фойдаландик. Шу билан бир 
қ
аторда ЎзРес “А
ҳ
олини санитар эпидемиологик осойишталигини 
таъминлаш” тў
ғ
рисидаги 
қ
онунда 
ҳ
ам а
ҳ
оли ўртасида вирусли гепатитлар каби ю
қ
умли касалликларга 
қ
арши модда-
лар белгилаб 
қ
ўйилган. Ю
қ
оридагилар билан бирга текшириш объекти сифатида Яшнобод туманида исти
қ
омат 
қ
илувчи а
ҳ
олини олдик. 2013-2015 йиллар динамикасида уларда тар
қ
алган касалликка чалиниш 
ҳ
олатларини текшир-
дик ва 
қ
уйидаги натижалар олинди. 2013 йил умумий касалланган а
ҳ
оли сони 396 нафар бўлиб, улардан 79 таси 
(19,9%) катта ёшдагилар, 317 (80 %) таси эса болалар хисобланади. 2014 йилги текширишлар бўйича 
қ
уйидаги натижа-
лар олинди: умумий касалланганлар сони 395, улардан: 83 таси катта ёшдагилар, 312 таси (78.9%) болаларни ташкил 
этди. 2015 йилда 
қ
уйидаги натижалар олинди: умумий касалланиш холати 179 тани ташкил этиб, улардан 57 (31,8 %) 
таси катталар, 122 (68,1%) таси болалар 
ҳ
исобланади. Ю
қ
орида олинган текшириш натижаларидан шуни 
ҳ
улоса 
қ
илиш мумкин: болалар ўртасида катта ёшдагиларга нисбатан касалланиш 
ҳ
олати кўп кузатилди ва ушбу касалланиш 
ҳ
олатини камайтиришда шахсий гигиенага 
қ
атъий риоя 
қ
илиш мухим а
ҳ
амият касб этади. Шу билан бир 
қ
аторда а
ҳ
оли 
ўртасида тиббий маданиятни ўстириш хам вирусли А гепатит нинг профилактикаси хисобланади. Бу касалликнинг фе-
кал-орал йўли билан ю
қ
ишини 
ҳ
исобга олинса, асосий профилактик чора- тадбирлар шу ю
қ
иш механизмини бартараф 
қ
илишга 
қ
аратилган бўлади. Бунинг учун 
қ
уйидагиларга ало
ҳ
ида эътибор 
қ
аратиш лозим: а
ҳ
олини сифатли ичимлик 
суви, 
ҳ
авфсиз ози
қ
-ов
қ
ат билан таъминлаш. Ози
қ
-ов
қ
ат тайёрлаш, ташиш, са
қ
лаш, ишлов бериш жараёни ва со-
тишда, болалар муассасаларида санитария гигиеник 
қ
оидаларига риоя 
қ
илиш. Касаллик тар
қ
алиши учун 
қ
улай бўлган 
катта-катта корхона ва ози
қ
- ов
қ
ат саноатлари ва корхоналари устидан санитария назорати ўрнатилиши. Таш
қ
и мухит 
объектлари устидан санитария-бактериологик, санитария-вирусологик усулларни 
қ
ўллаб лаборатория назоратини кенг 
кўламда олиб бориш. Ретроспектив ва оператив та
ҳ
лил натижаларига асосланиб А гепатитнинг профилактикаси ре-
жаси тузилади ва хокимиятлар томонидан тасди
қ
ланади. Вирусли А гепатитга 
қ
арши махсус профилактикаси, махсус 
– вакцина HAVRIX, муло
қ
отда бўлганларга иммуноглобулино профилактика хисобланади. Касалликни ю
қ
тириш хавфи 
ю
қ
ори бўлган болалар ва катталарга касалликка 
қ
арши иммуноглобулин юбориш эпидемиологик ну
қ
таи назардан асо-
слидир.

---